„Dnia bym nie wytrzymał z taką babą!” - Igor najwyraźniej był zdegustowany postawą Kamili. Parę godzin spędzonych w towarzystwie znajomych spowodowało, iż nie pierwszy raz docenił swoją żonę. „Widziałaś, jak łypała okiem na tego kelnera. Chora kobieta. A ten głupi Staszek tańczy, jak ona mu zagra. Koszmar!”  Karolina nic nie powiedziała. Była niezwykła osobą. Każdego zawsze starała się tłumaczyć. Wszystkich próbowała  zrozumieć. To dzisiejsze spotkanie też było wynikiem jej wyjątkowej empatii. Kamila nalegała, a Karolina nie chciała, by czuła się odepchnięta, tym bardziej, że zdawała sobie sprawę, iż znajomi z roku na rok odsuwali się od tej „dziwnej” - jak określali - pary.

Są mężczyźni tańczący wokół swoich pań, których wymagania i roszczenia rosną z dnia na dzień. Wpatrzeni w te, których z kolei wzrok podąża za innymi mężczyznami. Biegający z zakupami, gotujący obiadki, przynoszący kwiaty, zarabiający na pierścionki z brylantem. A one… krytykujące ich, ośmieszające w towarzystwie.

Dlaczego kobiety pokroju Kamili zachowują się w ten sposób? Otóż, te złośliwości, docinki i pogarda  to przeniesienie własnej frustracji, swojego niskiego poczucia wartości przez osoby o osobowości histerycznej  na partnera, którego z premedytacją  poniżają. Najczęściej to zachowanie jest konsekwencja tego, co zadziało się w dzieciństwie tych kobiet. Osoby bowiem, które w domu rodzinnym nie doświadczyły ciepła i miłości, które czuły, że nic nie są warte, mogą szukać partnerów, którzy są dla nich otwarci, empatyczni, gotowi do poświęceń. Gdy ci otwierają swoje serca, są poniżani, krytykowani, wyzywani od nieudaczników, gdyż histeryk chce, by poczuli się tak, jak oni w dzieciństwie.

Kobiety o osobowości histerycznej są dominujące, nadmiernie emocjonalne, a ich głównym celem jest bycie w centrum zainteresowania.  W stosunku do mężczyzn są uwodzicielskie i prowokujące, nieustannie dbają o własny wygląd i używają go jako środka, za pomocą którego starają się zwrócić na siebie uwagę. W sposób teatralny i przesadzony wyrażają swe emocje, są bardzo podatne na sugestię, na przykład łatwo poddają się wpływom innych ludzi lub sytuacji.

Jak takie związki mogą istnieć? Dlaczego mężczyznom takim jak Staszek brakuje odwagi, by przeciwstawić się kaprysom histeryczek? Czy poniżani, wyśmiewani mężczyźni nie mają siły, by odejść? Co trzyma ich przy tych, z którymi inni dnia by nie wytrzymali?

Wielu mężczyźni podobnych do Staszka w dzieciństwie było uwielbianych przez swoje matki, które były wpatrzone w synów i rozpieszczały ich do czasu dojrzewania. Matka Staszka widziała w nim ósmy cud świata, póki na świat nie przyszła mała księżniczka  - siostrzyczka chłopca o czternaście lat od niego młodsza. Swoją miłość matka przelała na córkę, odtrącając pryszczatego nastolatka, jak go wówczas zaczęła nazywać. Staszek wchodząc w dorosłe życie, poszukiwał partnerki, o której względy mógł walczyć. Chciał swoje potrzeby przelać z matki na kobietę swojego życia. Staszek nie przez przypadek wybrał Kamilę, kobietę, którą trzeba było zdobywać, która nim gardziła, pomiatała, a on udowadniał, że zrobi wszystko, by zasłużyć na jej uczucie.

*Imiona i okoliczności zostały zmienione tak, aby uniemożliwić identyfikację realnych osób.
** Post ukazał się na blogu w 2016 roku.

POWIĄZANE POSTY:

Posag
Chory związek.

Ninę – bohaterkę posta „(Nie)kochana siostra”  bolały rany powstałe przez lata, przez czas, w którym potrzebowała dobrego słowa, obecności, wsparcia najbliższych, a jej siostra była mentalnie daleko. Ich drogi się rozeszły, utraciły ze sobą kontakt, nie mogły na sobie polegać. Dlaczego? Kto popełnił błąd?

Zachowanie Kaliny było konsekwencją  emocji, między innymi zazdrości, które powstały na niskim poczuciu wartości. W tym wypadku winę  ponosili nauczyciele, którzy nieustannie porównywali ją ze starszą siostrą.  A z kolei matka chroniła młodszą córkę, wyrządzając tym samym wielką krzywdę, gdyż dziewczynka wchodząc potem w dorosłe życie, nie posiadała umiejętności interpersonalnych i nie potrafiła zarządzać swoimi emocjami.

A przecież jednym z najważniejszych wychowawczych zadań rodziców jest dbanie o to, aby właśnie od najmłodszych lat rodzeństwo darzyło się wzajemnym szacunkiem, wspierało  się i było ze sobą w życiu na dobre i złe.  To w domu rodzinnym dzieci uczą się,  jak żyć. Rodzicom powinno zależeć,  by wychować je w poczuciu wzajemnej miłości i zgody.

Dlatego ważne, aby mając na uwadze wzajemne relacje pomiędzy rodzeństwem, pamiętać o kilku zasadach:

1. Daj wszystkim dzieciom  i każdemu z osobna poczucie bezpieczeństwa.
2. Staraj się zaspokajać potrzeby każdego z rodzeństwa.
3. Każde dziecko traktuj indywidualnie, akceptuj i podkreślaj jego mocne strony.
4. Stwarzaj  okazję do spędzania ze sobą czasu i daj możliwość rozmowy.
5. Nie faworyzuj żadnego z dzieci.
6. Nie stawiaj jednego z rodzeństwa za wzór dla innych.
7. Nie porównuj ich ze sobą.
   
8. Traktuj dzieci sprawiedliwie.
9. Nie zachęcaj do rywalizacji.
10. Angażuj we współpracę i naucz dzielenia się.
11. Ucz  poszanowania uczuć i potrzeb innych ludzi.
12. Nie stawaj po żadnej ze stron, naucz ich rozwiązywania konfliktów.
    

.
*Post ukazał się na blogu w 2016 roku

RODZINY SIĘ NIE WYBIERA - CYTAT

RODZINY SIĘ NIE WYBIERA

Zapraszamy Cię na pierwszą zamkniętą grupę wsparcia „Kobiety na zakręcie” online. Rusza 4 lipca. Do grupy zapraszamy Panie, które na nowo próbują odnaleźć samą siebie po życiu w trudnym związku, zdradzie, rozwodzie oraz te, które żyją w toksycznych relacjach. CZYTAJ WIĘCEJ >>>

​Nina nie zdawała sobie sprawy, jakie konsekwencje niosło kroczenie przez Kalinkę jej śladami  po szkole. Gdy szła do trzeciej klasy, jej młodsza siostrzyczka przekraczała po raz pierwszy próg szkoły. Dopiero po latach zrozumiała, jak trudny to był dla niej czas.

Nie zastanawiała się ani chwili. Dzisiaj przypomina sobie ostatnie tygodnie, które płynęły w zastraszająco szybkim  tempie. Badania, badania i ostateczna decyzja,  a dzisiaj czas, by ruszyć w drogę, której pomimo swojej niezwykłej siły, boi się niesłychanie. Zamykając torbę, spojrzała  raz jeszcze na fotografie z dzieciństwa, na dobre oczy ojca, w których znalazła siłę do dalszej walki o zdrowie i życie Kaliny, dla której odważyła się zaryzykować swoje.

Wówczas nie zdawała sobie sprawy, że dla Kalinki przekroczenie progu szkoły okazało się trudnym rozdziałem życia. Gdyby nie ona, Kalina byłaby postrzegana w zupełnie innym świetle. Byłaby doceniana za to, kim była i na co zasługiwała. Niestety na każdym kroku była porównywana. Wciąż słyszała raniące ją słowa: „Fajna z ciebie dziewczyna, ale siostrze to ty do pięt nie dorastasz” , „To szczęście mieć taką siostrę jak Nina”. Kalina uczyła się na piątkach, rzadko przynosiła czwórki, ale nie była idealna jak starsza siostra. Zaciskała zęby, ale to było nie do wytrzymania. Przecież uczyła się bardzo dobrze, przecież nie sprawiała trudności. Dlaczego nikt nie chciał spojrzeć na nią inaczej, jak tylko przez prymat Niny, która tak wysoko postawiła poprzeczkę? Kalina nie raz zastanawiała się, jak to by było być po prostu sobą, a nie siostrą Niny. Tego wówczas pragnęła najbardziej.

Taksówka wiozła ją przez Warszawę. A w jej pamięci przesuwały się obrazy z ostatnich lat. W zasadzie po śmierci taty straciła wszystko. Mama zapomniała o jej istnieniu, bo widziała tylko Kalinkę. Nie raz słyszała, jak mówiła do znajomych: „Nina jest twarda, ona sobie poradzi”. Nie wie, dlaczego tak ją oceniała przy znajomych, gdyż na co dzień była wciąż krytykowana. Nina czuła, że nigdy w nią nie wierzyła. Kalina natomiast była jej oczkiem w głowie.

​Katarzyna Krakowska
​ współautorka bloga Psychologia przy kawie

Nasze dzieci nie wyobrażają już sobie życia bez ekranów: telewizora, laptopa, smartfona. I oczywiście nie o to chodzi, aby całkowicie zabronić im dostępu do zdobyczy techniki, ale jak wszystko, należy robić to „z głową”.
Swego czasu wielką burzę wywołała książka uznanego niemieckiego neurologa i psychiatry Manfreda Spitzera „Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci”, dzieląc naukowców na dwa wrogie obozy. Autor twierdzi w niej, że intensywne korzystanie z mediów elektronicznych powoduje - szczególnie u dzieci i młodzieży - zanik samodzielnego myślenia, problemy z koncentracją, zakłócenia w orientacji przestrzennej, a w konsekwencji gorsze wyniki w nauce. Według niego w sferze emocjonalnej również następują zmiany i to wcale nie na lepsze: wycofywanie się z interakcji z innymi, czy wręcz wycofywanie się z realnego życia, problemy z zasypianiem, poczucie osamotnienia, depresja, a w końcu nawet uzależnienie od mediów cyfrowych. Nie brzmi to wszystko zachęcająco, jest więc się nad czym zastanawiać.
 
W tym kontekście, dobrze robią Ci rodzice, którzy ograniczają i limitują dzieciom dostęp do „ekranów” wszelkiego typu. Jak wynika z przeprowadzonych badań KIDS’ MEDIA JOURNEYS w prawie połowie domów dzieci muszą prosić o pozwolenie, gdy chcą obejrzeć telewizję, pograć w gry, czy obejrzeć wideo on line. A ok. 2/3 rodziców kontroluje czas, jaki ich dzieci spędzają w kontakcie z różnymi mediami.
Rodzice Ci zdają sobie pewnie sprawę (pamiętając swoje dzieciństwo), że dorastanie to przecież nawiązywanie i utrzymywanie relacji z innymi, ćwiczenie umiejętności społecznych, poszukiwanie i rozwijanie swoich talentów i tysiąc innych rzeczy, których niestety (a może na szczęście) nie da się zrobić on line, bez fizycznej obecności drugiego człowieka. I na które także potrzeba czasu, którego przy niekontrolowanym dostępie do mediów, może po prostu nie wystarczyć.
 
Telewizor nie musi być przecież „domownikiem”, włączonym cały czas i skupiającym uwagę prawdziwych domowników. Przecież przy wspólnej kolacji nie trzeba śledzić losów bohaterów serialu, nie zamieniając ze sobą słowa, ale pobyć ze sobą, zapytać, jak minął dzień, podzielić się swoimi sukcesami i porażkami. Może warto skorzystać z pomysłu zaprzyjaźnionej rodziny, której członkowie po przyjściu do domu wyłączają i wrzucają swoje telefony do jednej wspólnej szuflady, którą potem zamykają. Mają czas tylko dla siebie.
 
Pozytywne jest także to, jak wynika z przeprowadzonego badania, że wielu rodziców deklaruje, iż stara się kontrolować treści, jakie ich dzieci oglądają on line (70%), jakich aplikacji i gier używają (65%), czy jakie programy oglądają w telewizji (63%). Martwią nas pozostali rodzice, ok. 1/3, którzy takiego „nadzoru programowego” nie prowadzą. Teoria uczenia się społecznego, której autorem jest Albert Bandura, mówi o dużej roli modelowania zachowań (przez obserwację innych). To, co dzieci zobaczą albo będą oglądać przez dłuższy czas (np. agresję słowną, poniżanie, wyśmiewanie innych, robienie głupich żartów, złe słownictwo, itp.) wejdzie do repertuaru ich własnych zachowań i zmiana będzie wymagała dużego wysiłku. Oczywiście pozostają cały czas jeszcze większe zagrożenia, na jakie może natknąć się młody człowiek, szczególnie w Internecie. Są to treści absolutnie niedostosowane do wieku i poziomu rozwoju dziecka, z którymi nie powinno się zetknąć i które mogą mieć negatywny wpływ na jego dalsze funkcjonowanie (pornografia, pedofilia, dewiacje itd.)
 
A przecież nawet przy oglądaniu telewizji można uczyć: mądrego gospodarowania swoim czasem (organizacja czasu) i dokonywania przemyślanych wyborów (podejmowanie decyzji). Tak przydatne w dorosłym życiu umiejętności może kształcić tak wydawałoby się trywialna sprawa jak wybór programu telewizyjnego do obejrzenia. Można przecież usiąść z dzieckiem, przeczytać program telewizyjny (młodsze przy okazji poćwiczą dodatkowo naukę czytania) i wybrać jeden interesujący program, czy film, który wspólnie danego dnia dziecko obejrzy z rodzicami o wcześniej ustalonej porze (w dni powszednie można umawiać się na krótszy czas, jaki poświęcamy telewizji, a w weekendy nieco dłuższy).
 
Wszelkie ekrany mają jeszcze jedną groźną funkcję – mogą uzależniać. Dlaczego? Otóż mają wręcz „magiczną” moc oddziaływania na nasz mózg. Pomyślmy, gdzie jeszcze dzieje się w świecie tak, że minimalnym wysiłkiem można osiągnąć tak wiele? Klikasz i widzisz erupcję wulkanu, klikasz i przeskakujesz 20 metrowy mur, klikasz i lecisz samolotem? Generalnie możesz wszystko. Ekran daje nam mnóstwo prostej, szybkiej, wręcz uzależniającej gratyfikacji: "klikasz i masz" - nigdzie w realnym świecie wpływ na rzeczywistość nie jest tak prosty, gdzie wręcz bez wysiłkowa "akcja" powoduje fantastyczny skutek - reakcję na ekranie. Wszystko to powoduje, że mózg chce więcej i więcej.  Tylko, czy potem dla dziecka będzie atrakcyjna biała kartka papieru i kredki, które, gdy jej dotkną nie spowodują powstania wielokolorowego pięknego obrazu? Trzeba trudu, wysiłku, treningu, cierpliwości, tego wszystkiego, co potrzebne jest w prawdziwym życiu i tylko w prawdziwym życiu można to wyćwiczyć.

RODZINY SIĘ NIE WYBIERA - CYTAT

Kochane,
W związku z Waszymi pytaniami i prośbami ruszają zapisy na pierwszą zamkniętą grupę wsparcia „Kobiety na zakręcie” online. Do grupy zapraszamy Panie, które na nowo próbują odnaleźć samą siebie po życiu w trudnym związku, zdradzie, rozwodzie oraz te, które żyją w toksycznych relacjach. Będziemy spotykać się zdalnie w kameralnym gronie 8 – 10 osobowym. Podczas cyklu 5 cotygodniowych spotkań na Skypie będziemy uczyć się radzenia sobie w nowej rzeczywistości i budowania nowej siebie – osoby o zdrowym poczuciu wartości, godności i szacunku. Zastanowimy się, jak być asertywną, zorganizowaną i radzącą sobie w sytuacjach trudnych. Grupa będzie kameralna (8-10 osobowa), zamknięta. Poza cotygodniowymi spotkaniami na Skypie, będziecie miały możliwość brania udziału w dyskusji moderowanej. Ponadto będziecie otrzymywały dwa razy w tygodniu narzędzia służące Waszemu rozwojowi i samorealizacji. Grupa rusza 4 lipca :) A zapisy już dzisiaj poprzez formularz kontaktowy na stronie:http://www.psychologiaprzykawie.pl/kontakt.html Po otrzymaniu zgłoszenia skontaktujemy się. Cena promocyjna obowiązująca podczas zapisów dzisiaj do godziny dzisiątej 99 złotych. Cena regularna od godziny 10 – tej: 180 złotych.

Iwona zamknęła za sobą drzwi i opadła na krzesło.  Rozwód. Sytuacja wywołująca jeden z większych poziomów stresu. Słyszała o tym, ale nigdy nie myślała, że bezpośrednio będzie jej to dotyczyło. Gdyby ktoś kiedykolwiek powiedział, że odejdzie od mężczyzny z takiego powodu, nigdy by nie uwierzyła…

Bartek z zazdrością spoglądał na rodziny swoich kolegów. Ciepło rodzinne, radość świąt, wzajemne więzi. To było dla niego obce. O tym jedynie słyszał, to z zazdrością obserwował. Chłonął z wypiekami na twarzy relacje rówieśników, którzy opowiadali o wspaniałych wakacjach, uroczystościach, o zwykłym życiu, które dla niego miało wymiar „Baśni z tysiąca i jednej nocy”.  Życiu, które podglądał z ciekawością zgłodniałego dziecka zaglądającego do sklepu ze słodyczami.

Poznali się na studiach. Motyle w brzuchu. Fajerwerki. Czuła się cudownie. Była adorowana, dopieszczana. Koleżanki z zazdrością spoglądały na Iwonę, która była noszona przez Bartka na rękach. Rozpoznawał w lot jej potrzeby, był dobry i czuły.  Na ostatnim roku pobrali się. Rodzice Iwony pomogli im na starcie. Mieli możliwości, a wiedząc, że rodzice zięcia nie żyją, chcieli w dwójnasób pomóc im wejść w życie. A jednak pomimo tego problemy zaczęły się pojawiać wcześniej, niż mogli się tego spodziewać.

Początkowo Iwona z dumą opowiadała koleżankom, iż mąż przedkłada jej osobę nad kolegów i znajomych. Siatkówka, piłka nożna, spotkania przy piwku…- Iwona o tym nie słyszała. Wracał po pracy do domu, wspólne wieczory, kino, spacery, zakupy. Można powiedzieć, że życie sielskie i anielskie. A jednak…

„Wszyscy się tam wybierają. Nie mogę nie pójść. Nie rozumiesz?” Iwona codziennie od tygodnia próbowała przekonać męża, że spotkanie integracyjne nie jest jej fanaberią. „Mam  już dość życia w złotej klatce! Układasz mi życie jak dziecku. Traktujesz jak rzecz, której nie wypuszczasz z dłoni. Czuję się jak lalka, którą ubierasz, ustawiasz gdzie chcesz, uszczęśliwiasz, ale powodujesz, że czuję się bezwolna! Duszę się! Nie rozumiesz? Nie widzisz tego? Nie czujesz?! Jak długo można?”

Iwona usiadła w fotelu i zasnęła. Emocje były tak silne, że musiała odreagować zmęczenie. Gdy obudziła się, po głowie kołatało jej pytanie – „Czy można kochać za bardzo? Czy to uczucie można nazwać miłością?”  Zaczęła przypominać sobie kolejne miesiące wspólnego życia i Bartka, który jak architekt chciał urządzić jej życie według swojego pomysłu.  Czy robił to w złej wierze? Oczywiście, że nie. Ale nie zmieniało to faktu, że jego pomysły na życie Iwony nie były jej własnymi. Czuła się osaczona. Dostrzegła, że Bartek traktuje ją jak cenny skarb, którego nie chce stracić, ale jego zachowanie odbierało jej dzień po dniu wolność.

Potrzeba miłości, która jest naturalną potrzebą człowieka, nie była zaspokojona u małego Bartka. W jego rodzinie był deficyt tego niezbędnego dla prawidłowego rozwoju dziecka uczucia. To rodziło w nim frustrację. Czuł się niechciany, niekochany, odrzucony. W dorosłe życie wszedł zgłodniały miłości. Iwonie, która go zaakceptowała, okazała zainteresowanie i pokochała, odpowiedział całym sobą. Kochał ją ponad życie i nie chciał jej stracić. Był gotowy zrobić wszystko, by tylko była. Ale traktował ją jak przedmiot, którego nie chciał wypuścić z rąk. Iwona zaczęła się dusić. Nie odpowiadała jej ta toksyczna miłość. Chciała żyć, oddychać, kochać, ale też mieć swoje potrzeby, które  drugi człowiek szanuje i akceptuje.

Ludzie mający deficyt miłości, w momencie, gdy spotykają osoby obdarzające je uczuciem, często robią wszystko, by odpłacić całym sobą za ten „towar”, który dla nich był deficytowy. Robią wszystko,  by tego uczucia nie utracić, ale jest to początek „chorej relacji”. Ze swojego punktu widzenia nie rozumieją, dlaczego dając coraz więcej, powodują oddalanie się człowieka, którego chciało się za wszelką cenę zatrzymać przy sobie.

*Imiona i okoliczności zostały zmienione tak, aby uniemożliwić identyfikację realnych osób.
**Post ukazał się na blogu w 2016 roku.

POWIĄZANE POSTY:

"Twoje utracone szanse"
"Konflikt w pigułce"

Chcesz mieć satysfakcjonujący związek? Dobrze rozumieć się ze swoim mężem, żoną? Zapraszamy Cię na porady on line. Wielu osobom pomogłyśmy, pomożemy i Tobie:) Możemy pomóc Ci inaczej patrzeć na świat... bo przecież wszystko zaczyna się w naszej głowie! ​

W poście "Bądź najlepszy" pisałyśmy o wygórowanych oczekiwaniach i ambicjach w stosunku do dzieci.  Absolutnie nie znaczy to, że uważamy, że od dzieci nie należy nic wymagać - wręcz przeciwnie. Ale wymagać trzeba rozsądnie i z miłością. Budując w dziecku wiarę w siebie, pozytywny obraz siebie, pozytywną samoocenę sprawimy, że wierząc w swoje umiejętności, znając obszary, w których jest naprawdę dobre będą miały wewnętrzną motywację i będą w stanie osiągnąć dużo. Pewnie więcej niż te dzieci, które presja sukcesu wywierana przez rodziców pchnęła w objawy nerwicowe.

Jakich słów używać - poza "dobrze/fajnie to zrobiłeś" - żeby budować poczucie wartości dziecka i motywować je do dalszej pracy? Oto 25 alternatywnych sposobów.


25 ALTERNATYW DO SŁÓW "DOBRZE TO ZROBIŁEŚ", MOTYWUJĄCYCH DZIECI:
 
Powiedz „Dziękuję”, jeśli jesteś wdzięczny – wyjaśnij dziecku, dlaczego jesteś mu wdzięczny:

• Dziękuję Ci za pomoc w…
• Dzięki temu, że Ty…. nasz ranek/kolacja/wyjście było łatwiejsze. Dziękuję!
• Naprawdę doceniam to, gdy Ty…
• Dziękuję, że to zrobiłeś… to oznacza/dzięki Tobie możemy…

 
Obserwuj wydarzenia – mów, co widzisz bez emocji i ocen:

• Zrobiliśmy to razem!
• Super! Zrobiłeś budowlę/rysunek itp.
• Zrobiłeś to zupełnie sam!
• Zrobiłeś X a potem Y i dałeś radę.
• Użyłeś dużo kolorów/klocków/taśmy itd.
• Zrobiłeś rzeczywiście duży/mały/kolorowy/skomplikowany itd.
• To zajęło Ci dużo czasu, ale zrobiłeś to!

 
Wydłużaj i zachęcaj – wydłużaj naukę i zachęcaj poprzez zadanie pytań, o to, co widzisz, jednocześnie doceniając wysiłek:

• Jak to zrobiłeś?
• Zrobiłeś X, co chciałbyś teraz zrobić?
• Możesz mi o tym opowiedzieć?
• Jaki jest Twój ulubiony fragment/część?
• Jak o tym myślałeś?

 
Dodaj uczucia do słów – wyjaśnij, jakie uczucia coś w Tobie wzbudza, pomóż dziecku zauważyć, jak jego działanie powoduje różne uczucia i pomóż mu rozpoznawać jego własne uczucia:

• Naprawdę cieszę się, że to z Tobą robię.
• Uwielbiam patrzeć, jak tworzysz/pomagasz swojej siostrze/grasz w piłkę itd.
• Jestem tak dumna każdego dnia, że jestem Twoja mamą, niezależnie od wszystkiego.
• Zobacz jak Twój przyjaciel jest szczęśliwy, gdy dzielisz się z nim/pomagasz mu/uśmiechasz się itd.
• Kontynuowałeś pracę, nawet gdy była trudna.
• Wyglądasz na tak zadowolonego, że udało Ci się to zrobić.
• Zrobiłeś X i czułeś radość, gdy to robiłeś
• Poprawił Ci się nastrój, gdy robiłeś X.

 
Nic nie mów – nie musimy komentować każdego najmniejszego działania, czy wypełniać każdą chwilę ciszy. Wystarczy usiąść z tyłu i obserwować nasze dzieci, cieszące się swoimi osiągnięciami:

• Nic nie mów – po prostu się uśmiechaj.

Rozpoczęcie uważnej obserwacji dziecka, mądrego komentowania i stosowania powyższych zwrotów na początku może być trudne do wykonania. Wymaga od nas wysiłku, aby przed powiedzeniem do dziecka pomyśleć, czy to, co chcemy mu powiedzieć, będzie to dla niego budujące, motywujące. Może warto na początku wspierać się "ściągą" jak na poniżej?