Na pewno wszyscy pamiętacie bajkę o H. Ch. Andersena o brzydkim kaczątku - o nieakceptacji, samotności, a gdzieś w głębszej warstwie o kompleksie niższości. O ukrytych znaczeniach powszechnie znanych nam wszystkim baśni wspaniale pisał Bruno Bettelheim* – chyba największy psychoanalityk od czasów Freuda.
Dla wszystkich, którzy dawno temu mieli w ręku tę książkę, kilka słów streszczenia. Brzydkie kaczątko było małym pisklęciem: słabym, nieatrakcyjnym, szarym, różniący się od otoczenia. Po wielu upokorzeniach, gdy dorosło, okazało się, że jest przepięknym łabędziem. Poczuło się wówczas naprawdę szczęśliwe! Los wynagrodził mu wszystkie cierpienia i smutek.

A co to ma wspólnego z naszym światem? Otóż ma. Złapani w wyścig szczurów, pogoń za pieniędzmi, żyjemy w świecie, który proponuje nam tysiące rzeczy, dzięki którym podobno będziemy szczęśliwi. Media, które przekonują nas, że ważne jest jak wyglądamy i ile posiadamy. Pułapka konsumpcjonizmu, w którą dużo łatwiej załapać osoby mniej pewne siebie, aspirujące do lepszego życia, osoby z kompleksem niższości, „brzydkie kaczątka”, które dostają wskazówkę jak stać się kimś innym, akceptowanym społecznie, otoczonym gronem znajomych, podziwianym, pięknym i w końcu szczęśliwym. I do tego baśń „Brzydkie kaczątko” przekonuje, że szczęście naprawdę może spotkać także słabszego, cichszego, skromniejszego.

Czy pamiętacie Pawła z naszego tekstu „…wtedy będę szczęśliwy”? On wpadł w pułapkę, uległ tzw. złudzeniu postępu hedonistycznego – uważał, że będzie szczęśliwszy, gdy zdobędzie kolejną rzecz. Gdy wraz z nią szczęście nie przychodziło – wyznaczał sobie kolejny cel. Wspaniały konsument dla współczesnego świata, z ciągle wielką niezaspakajalną potrzebą zdobywania nowych rzeczy. Ale to nie jest dobra droga, to tylko złudzenie, któremu pewnym osobowościom łatwiej ulec.
Być może Paweł przez całe życie swoje życie czuł się „brzydkim kaczątkiem”, tylko nie zdążył odkryć, że tak naprawdę był już od dawna wspaniałym dorosłym pięknym łabędziem. Nigdy nie udało mu się poczuć tej dumy i szczęścia. Zadanie dla Was - popatrzcie dziś w lustro i napiszcie do nas, kogo zobaczyliście: brzydkie kaczątko, czy jednak łabędzia:-)
 
*Bruno Bettelheim „Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni”
** Post ukazał się na blogu w 2016 roku.

POWIĄZANE POSTY:
...wtedy będę szczęśliwy!
.

W poście „Za jakie grzechy?”  opisałyśmy historię wziętą z życia Julki i Tomka. Pomiędzy tymi kochającymi się ludźmi doszło do konfliktu. Przyczyną jego było między innymi błędne odczytanie przez męża intencji żony. Zabrakło w ich procesie komunikacji, tak zwanej informacji zwrotnej, czyli  upewnienia się, czy dobrze zostaliśmy zrozumiani przez naszego odbiorcę. Tomek nie dopytał żony i nie powiedział,  jak zinterpretował  jej zachowanie, co doprowadziło między nimi do kłótni i cichych dni.

W naszym życiu, w relacjach z innymi często zapominamy, iż droga od naszych intencji do interpretacji przez osobę, która je odczytuje, jest daleka. Nie zawsze jesteśmy źle rozumiani z powodu złych intencji odbiorcy, tylko z powodu naszego myślenia, że inni powinni wiedzieć, o co nam chodzi. Dlatego tak istotne jest stosowanie informacji zwrotnej  polegającej  na zadaniu drugiej osobie po prostu pytania - czy dobrze ją rozumiemy bądź, czy dobrze ona nas zrozumiała.

Dzięki informacji zwrotnej dowiadujemy się, jak druga osoba odbiera nasze zachowanie oraz pozwala nam na bieżąco konfrontować cel rozmowy z osiągniętym rezultatem i wprowadzać korekty. Niestety mogą się pojawiać problemy polegające na odebraniu informacji zwrotnej przez drugą osobę jako ataku. Dlatego ważne, by była ona:

- sformułowana w formie JA („według mnie Twoje zachowanie…”, zamiast: „Ty zachowałeś się…”);

- dotyczyła konkretnego zachowania, a nie ogólników („zawsze zostawiasz po sobie…”, „dzisiaj zostawiłeś po sobie…”);

- mówiła o naszych odczuciach, a nie polegała na udzielaniu rad;

- była przekazywana bezpośrednio, a nie przez osoby trzecie;

- była sformułowana w sposób nieoceniający.

W ciągu kilku godzin straciła oszczędności całego życia. Pani Zuzanna - wykształcona, pochodząca z dobrego domu, nauczycielka zdrowo po siedemdziesiątce. Cały czas inteligentna bez śladów demencji, czy problemów w myśleniu. Od śmierci męża - kilkanaście lat temu - mieszkała sama, dzieci wyjechały do Stanów, próbowały ją nawet zaprosić, ale zawsze odpowiadała to samo: „Starych drzew się nie przesadza”. Żyła dość skromnie w starej kamienicy w centrum miasta.
Nie spodziewała się tego telefonu, dzieci dzwoniły rzadko, raczej rozmawiali przez Skype’a. Odebrała. W słuchawce pewny męski głos wyjaśnił, że dzwoni z CBA. Prowadzą śledztwo w banku, w którym Pani Zuzanna ma oszczędności. Szajka oszustów próbuje wyprowadzić pieniądze na zagraniczne konta i zadaniem CBA jest ochronić klientów. Teraz brzmi to trywialnie i od razu wygląda podejrzanie, ale Pani Zuzanna dokładnych słów już nie pamięta. To oddaje ich sens, ale gdy mówił to pułkownik Zarębski – bo tak przedstawił się mężczyzna – wszystko wydawało się niezwykle wiarygodne. Kazał jej potem połączyć się z nr 997 i sprawdzić go – podał numer odznaki. Zuzanna zadzwoniła. Miła Pani przedstawiając się jako Komenda Wojewódzka Policji – potwierdziła wersję mężczyzny. Potem pułkownik Zarębski zadzwonił powtórnie i tym razem nie pozwolił  już odłożyć telefonu (słuchawka miała cały czas leżeć obok aparatu; telefonu komórkowego Pani Zuzanna nie miała), tłumacząc to tym, że rozmowy są na podsłuchu. Opisał jej jak będzie wyglądała akcja: przyjedzie do niej osobiście za 15 minut. Zamówią jej taksówkę i Zuzanna pojedzie do różnych oddziałów banku wypłacać pieniądze, które następnie przekaże oficerowi CBA w depozyt. Było jak powiedział: pojawił się pod domem,  pokazał odznakę i podał rękę, gdy wsiadała do taksówki. Pod każdym oddziałem banku sytuacja wyglądała tak samo. Wypłacała w kasie gotówkę, a następnie w miejscu nieobjętym monitoringiem kamer miejskich przekazywała oficerowi CBA pieniądze. Odwiedzili 5 oddziałów. Potem taksówka odwiozła ją do domu. I tak przepadły pieniądze ze sprzedaży willi z ogrodem, w której mieszkali z mężem, odszkodowanie za mienie rodziców pozostawione na Wschodzie, oszczędności z pracy zarobkowej jej i jej męża, jakie robili przez całe swoje zawodowe życie. Straciła dosłownie wszystko, co do ostatniej złotówki. Cały spadek, jaki miały otrzymać dzieci.
 
Majstersztyk manipulacji i wykorzystywania całej wiedzy psychologicznej o wywieraniu wpływu na ludzi. Do tego oszuści, których z pewnością można posądzać o cechy psychopatyczne, a może nawet osobowość psychopatyczną (dyssocjalną, antyspołeczną). Nie chcemy skupiać się teraz na wszystkim wykorzystanych metodach, a bardziej na sprawcach, więc jedynie zasygnalizujemy: wzbudzenie silnego lęku, stan zagrożenia utratą  – całe oszczędności życia są zagrożone - a lęk jako podstawowa emocja powoduje pobudzenie, które w dużej części odcina racjonalne myślenie (mówi się nawet, że „cali jesteśmy strachem”). Reguła autorytetu – dzwoni urzędnik państwowy (szczególnie działa na osoby starsze, wychowane w innych czasach). Wybór ofiary – osoba samotna – każdy z nas potrzebuje zainteresowania, uznania, dodatkowo nie będzie miała nawyku korzystania z rady rodziny, czy przyjaciół. Potwierdzenie wiarygodności – sami zaproponowali, aby sprawdzić ich pod numerem 997, a oczywiście sami „przejęli” połączenie i Pani Zuzanna rozmawiała z podstawioną policjantką. Izolacja i monopolizowanie uwagi (te należą m.in. do technik „prania mózgu”) – odłożona słuchawka, aby nikt nie mógł się do Pani Zuzanny dodzwonić. Nieodstępowanie je, ani na krok od pierwszych minut rozmowy. Reguła zaangażowania i konsekwencji – skoro poszła do pierwszego oddziału miała tendencję do kontynuowania tego działania. I wiele, wiele innych technik wpływu.

Kto jednak może być oszustem? Jak bez wyrzutów sumienia ograbić starszą bezbronną samotną staruszkę i móc potem bez problemu zasnąć w nocy? Z pewnością najłatwiej będzie psychopacie.
 
Psychopaci to nie tylko przestępcy, którzy siedzą w więzieniach, to także ludzie, którzy mijamy na ulicy, z którymi pracujemy w firmach. Szacuje się, że to 2-3% społeczeństwa. Na pozór mili, szarmanccy, ale naprawdę gracze i manipulatorzy, którzy nie cofną się przed niczym. Mówimy czasem, o takich osobach, że idą „po trupach do celu”, wykorzystują innych. Odkrycie, co osoby psychopatyczne ukrywają pod swoją czarującą maską pozwoli ich zrozumieć i jednocześnie obronić się przed nimi.
Działanie psychopatów bardzo często przebiega w trzech fazach. Wynika ono raczej z ich osobowości niż przemyślanego świadomego planu. Pierwsza faza to wartościowanie ludzi przez psychopatów – określenie, na ile dana osoba (potencjalna ofiara) przyda się do ich potrzeb oraz jakie są jej mocne i słabe strony. Kolejny etap to manipulacja ludźmi, stosowanie odpowiednich komunikatów, wykorzystywanie reakcji potencjalnych ofiar i utrzymywanie kontroli. Trzecia faza to porzucenie – opuszczają zdezorientowane ofiary, kiedy przestają być im potrzebne, kiedy się nimi znudzą lub kończą z nimi w inny sposób (np. przypadki kryminalne).

Brak empatii i poczucia winy pozwala im świetnie zidentyfikować ofiarę, a potem ją oszukiwać. Potrafią świetnie wzbudzać zaufanie dzięki niemal patologicznej zdolności do kłamania. Nie mają żadnych lęków społecznych, lęków przed zdemaskowaniem, ani wyrzutów sumienia, czy poczucia winy. To co zwykle hamuje nas przed antyspołecznymi zachowaniami, u nich praktycznie nie istnieje. Potrafią opowiadać tak nieprawdopodobne historie w tak przekonujący sposób, że wszyscy w nie wierzą i im ufają. Co dziwne, nawet w momencie, gdy zostają zdemaskowani, ludzie-ofiary znają prawdę o nich, oni nadal kłamią i kłamią tak umiejętnie, że ofiary zaczynają wątpić we własną wiedzę i zaczynają im wierzyć i zmieniać swoje zdanie. To właśnie siła psychopatycznej manipulacji.
 
Tak więc psychopatów cechuje brak empatii, rozumienia innych, brak odruchów moralnych, mają skłonność do oszukiwania. Ich związki z innymi ludźmi są powierzchowne, relacje oparte są na przydatności do własnych celów. Nie przyjmują na siebie odpowiedzialności. Ich zachowanie bywa impulsywne i agresywne. Mają przesadne poczucie własnej wartości, wyczuleni są na przejawy niedoceniania.
Jak piszą autorzy książki „Psychopaci w firmie”*: „…psychopaci są egocentryczni, manipulacyjni i nieodpowiedzialni i jest mało prawdopodobne, by uczciwie pracowali dla swego chlebodawcy”.
 
Wyobraźcie sobie, że psychopaci oszuści potrafią po przestępstwie zadzwonić jeszcze raz do ofiary i jako kancelaria prawna zaproponować odpłatne usługi odzyskania zrabowanych pieniędzy. A ofiary, które nie mają już grosza przy duszy, zapożyczają się i chcą odzyskać swój majątek. Mimo doświadczenia „nabierają się” ponownie…
 
Nie mówcie, że nigdy Was to nie spotka. Po prostu bądźcie ostrożni i czujni. Psychopaci są wśród nas!
 
 
*Imiona i okoliczności zostały zmienione tak, aby uniemożliwić identyfikację realnych osób.
 
**„Psychopaci w firmie” P. Babiak, R.D. Hare, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2015

*** Post ukazał się n astronie w 20016 roku.

POWIĄZANE POSTY:

"Jak nie dać się wkręcić?"
"A miało być taki pięknie"

Czy zastanawialiście się kiedykolwiek, dlaczego jako ludzie dążący ze zrozumiałych względów do sytuacji, które dają nam szczęście, czasami poszukujemy zdarzeń diametralnie innych, czyli obniżających nasz nastrój? Bywają przecież dni, gdy słuchamy przygnębiającej muzyki, czy też oglądamy smutne filmy. Zadaliście sobie  kiedykolwiek pytanie - dlaczego? Skoro naturalnym dążeniem człowieka jest dążenie do szczęścia, jaki jest cel obniżania sobie nastroju?

Otóż Mark Schaller z Uniwersytetu z Montany tłumaczy to między innymi złudzeniem gracza. Jest ono błędem w ocenie rzeczywistości, polegającym na przekonaniu człowieka, że istnieje równowaga panująca w świecie. W związku z tym po paśmie sukcesów rośnie prawdopodobieństwo porażki. I oczywiście odwrotnie.

Na pewno każdy z Was rzucał nieraz monetą. W takim razie dobrze wiecie, że z reguły po wyrzuceniu na przykład w trzech seriach orła, jesteśmy przekonani, że w następnym rzucie  będzie reszka. Czyż nie jest tak? Oczywiście, że takie jest nasze myślenie. Jest ono działaniem automatycznym i nieświadomym i dlatego sprzecznym z zamierzonym przez nas i świadomym dążeniem do szczęścia.

Dlatego czytając smutną książkę, czy przygnębiający film chcemy sobie "zafundować" określoną dawkę goryczy, mając nadzieję, że po niej przyjdzie czas na doświadczanie miłych i przyjemnych chwil.

POWIĄZANE POSTY:

"Jak zostać szczęściarzem?"
"Wybór należy do Ciebie"

Marta od świtu do nocy żyje na pełnych obrotach. Praca, dzieci, dom. Wszystko chodzi jak w zegarku, a ona… ledwie żyje. Mama powtarza jej wciąż, że długo tak nie pociągnie, mąż chce ją odciążyć, koleżanki przekonują, że trzeba dać sobie pomóc, a ona… gra rolę Udręczonej.

„Udręczona” to kolejna gra małżeńska opisana przez Erica Berne. W omówionej przez nas ostatnio „Gdyby Nie Ty” osoby grające w nią potrzebowały kogoś, kto je ogranicza. Kogoś, kogo można oskarżyć za to, czego nie udało się osiągnąć. Celem tamtej gry było uśmierzenie własnych lęków i usprawiedliwienie swojej bierności.

W grze „Udręczona” kobieta bierze na siebie nadmiar obowiązków, które wykonuje z uśmiechem na ustach. Jest wzorową żoną, matką, która świetnie gotuje, piecze, dba o dom, pełni rolę szofera dla dzieci, która… Wymieniać można długo… Problem polega na tym, że Udręczona nie pozwala sobie pomóc. Ona wszystko sama, posprząta, zrobi zakupy, wyjdzie z psem na spacer, upiecze ciasto, pomimo, iż mąż namawia, aby kupić w cukierni. Aż w końcu coś się w niej przelewa. I wówczas można by powiedzieć, że sama tego chciała. Ale ona nadal wyciągniętej, pomocnej dłoni męża, rodziców, dzieci nie przyjmuje.

Kto takiej sytuacji jest winien? Mąż? Dzieci? Otóż, nie! Kobiety wchodzące w rolę Udręczonej  zwykle nie przyjmują żadnej pomocy. Według Berne taki wzór wyniosły z rodzinnego domu, gdzie partnerstwo w małżeństwie nie wchodziło w grę. Kobieta stawia sama siebie w roli niemalże niewolniczej. Do czego to prowadzi? Do ciągłych konfliktów, oskarżeń, użalania się na sobą. Wyjściem z takie sytuacji jest uświadomienie sobie, że taka postawa prowadzi donikąd i nikogo nie uszczęśliwia.

*Posta ukazał się na blogu w 2017 roku.

POWIĄZANE POSTY:
"Wybór należy do Ciebie"
"W co ludzie grają?"

„Chyba żartujesz?!” Waldek wysiadł z samochodu i trzasnął drzwiami. A Rafał – jego szwagier – chciał przecież dobrze, chciał ratować małżeństwo Waldka i swojej siostry. Wyciągnął go na chwilę z pracy, chciał podzielić się informacją, jaką usłyszał dzień wcześniej od znajomego psychologa „Trzeba być miłym dla żony!” – wydaje się, że to trywialne stwierdzenie. Reakcja Waldka wbiła go dosłownie w fotel. „Chyba żartujesz?! Mam być miły? Przy ołtarzu obiecywałem, że będę wierny, że będę z nią do śmierci, ale żeby być miłym? Co jeszcze?” – to właśnie po powiedzeniu tych słów Waldek wysiadł z samochodu.

Waldek ma rzeczywiście ciężką i bardzo stresującą pracę. Naprawdę. Styk z najgorszą stroną ludzkiej natury, dzień po dniu. Nie ma gdzie odreagować – odreagowuje w domu. Wieczne awantury z żoną, krytykowanie i poniżanie dzieci. Gniew wyładowywany na rodzinie, a potem poczucie winy z tego powodu. Błędne koło, z którego nie potrafi się wyrwać. Wyrastał w domu, w którym nie pamięta, czy kiedykolwiek rodzice spokojnie rozmawiali o problemach i dzielących ich różnicach. Albo się kłócili, albo się do siebie nie odzywali całymi dniami. Ich małżeństwo skończyło się rozwodem.

Waldek nie chciał zmiany. Nie chciał zmieniać nawyków, które wyniósł z domu rodzinnego. Tak jakby uznał, że po prostu to on taki już jest: gwałtowny, porywczy, krzykliwy. Mamy bowiem tendencję do naśladowania reakcji tych, których kochamy i których szanujemy, tych, którzy są dla nas wzorem i punktem odniesienia, gdy jesteśmy dziećmi. To m.in. dlatego dwie zdenerwowane osoby zareaguję inaczej w tej samej sytuacji, jedna wpadnie w furię, a druga przeciwnie – zamilknie zupełnie. Jest duże prawdopodobieństwo, że odgrywa w ten sposób sceny, jakich była świadkiem w dzieciństwie. Waldek należał z pewnością do tych pierwszych - „gwałtowników”.

Tylko najważniejsze: swój wzorzec zachowania można zmienić, o ile się tego chce! Trzeba bowiem zdawać sobie sprawę, że:

„Pomiędzy bodźcem a reakcją jest chwila przerwy.

Ta chwila daje nam możliwość wyboru naszej reakcji.

Od tej reakcji zależy nasz rozwój i wolność”.*

To właśnie odróżnia nas od zwierząt, ta chwila przerwy. Nie musimy zareagować automatycznie, mamy wybór. Jesteśmy produktem natury (genów), ale i wychowania (wpływu rodziców, oddziaływań otoczenia, nauki, kultury, itd.). Wreszcie mamy samoświadomość. Zamiast zareagować impulsywnie, dawać się ponosić emocjom chwili, czyli powiedzieć rzeczy, których tak naprawdę nie myślimy, zrobić coś, czego potem żałujemy – powinniśmy uruchomić „przycisk przerwy”. W tej sekundzie między bodźcem a reakcją. Coś co zatrzyma nas zanim zareagujemy, w sposób, którego nie chcemy, żebyśmy mogli wybrać właściwą przemyślaną reakcję. „Każdy z nas może rozwinąć w sobie umiejętność pauzowania”*

Ważne jest, aby człowiek zdecydował świadomie, że nie chce postępować dłużej w określony sposób, jest mu z nim źle i chce go zmienić na inny. Zauważcie, że Waldek tego nie zrobił. Nie zrobił tego kroku, nie uświadomił sobie, że nie wyniósł z dzieciństwa metod postępowania w stresującej sytuacji, był bezbronny i gdy stres z pracy kumulował się odreagowywał na żonie i dzieciach. Dodatkowo bardzo zależało mu, aby jego dzieci były postrzegane jako grzeczne, dobrze ułożone, dobrze zachowujące się. W przeciwnym wypadku odczuwałby wstyd. Dlatego zastraszał je, przekupywał, pouczał. Oczywiście uświadomienie sobie takich motywów swojego codziennego działania nie byłoby dla Waldka przyjemne. Ale tylko dzięki temu mógłby zacząć pracować nad swoimi problemami a nie próbować zmieniać innych, co jest niestety ślepą uliczką. Zawsze zmiany w rodzinie trzeba zacząć od siebie. Trzeba wiedzieć, czego chcemy, jaką mamy wizję rodziny (ważne, aby małżonkowie mieli ją podobną, a najlepiej – taką samą) i do tego dążyć. Waldka małżeństwo jest w tej chwili w separacji.

To, że nieszczęśliwe dzieciństwo mogło wpłynąć na negatywny sposób reagowania, nie usprawiedliwia mnie, że tak postępuję. MOGĘ TO ZMIENIĆ! Wiadomo, nie jest to łatwa i szybka zmiana. Zmiana sama w sobie, nawet na lepsze, stanowi dla nas zagrożenie, wolimy utrzymywać status quo. Pierwszym krokiem jest stworzenie „przycisku przerwy” - momentu, gdy zastanowię się racjonalnie, dlaczego tak się zachowuję, co jest przyczyną, jakie potrzeby w ten sposób zaspakajam, dlaczego np. krzyczę na dzieci za niewyniesione z łazienki brudne rzeczy, a na męża, że znowu wszedł w butach do salonu. Dlaczego mnie to aż tak denerwuje? Może tak naprawdę wcale nie krzyczę na nich, tylko na szefową w pracy, która mnie tego dnia strasznie zdenerwowała?

Wiemy, to trudne, bo mózg pod wpływem emocji angażuje zupełnie inne struktury i ogranicza funkcjonowanie obszarów odpowiedzialnych za racjonalne myślenie, ale spróbujmy. Możemy włączyć „przycisk przerwy” i pomyśleć. Warto zastanowić się, jak tak naprawdę chciałabym zareagować w tej konkretnej sytuacji, jaka reakcja byłaby dobra dla mojej rodziny i po chwili pauzy spróbować to zrealizować. Nie należy oczekiwać, że zmiana nastąpi od razu, bo zmiana silnych nawyków jest trudna i musi trwać. Uda się pierwszy raz, ale trzy kolejne już nie – odezwą się stare modele zachowań, ale jeśli chcemy - możemy to zrobić. Mamy moc zmienić się i reagować zamiast odreagowywać.

POWIĄZANE POSTY:
Kłótnia doskonała
Zostań panem swojego nastroju

*”7 nawyków szczęśliwej rodziny” S.R. Covey
** Post ukazał się na blogu w 2016roku.

Dzisiejszy post będzie krótki i konkretny, bo o konkretach właśnie w nim mowa.  Słyszeliście kiedyś o Prawie Parkinsona? Pewnie nie i właśnie, dlatego postanowiłyśmy napisać dzisiaj o jednej z recept na efektywne wykorzystanie swojego czasu :)

Nie znoszę marnotrawstwa. Pracując w zespołach, zdarzało się, że denerwowało mnie, gdy czas przeciekał ludziom przez palce. Po pierwsze, nie wykorzystywali każdej nadarzającej się szansy, by pracować nad realizacją celów. A po drugie, rozwlekali czas, czyli byli mało produktywni i mało zorganizowani.  Grupa osób przez cały dzień zajmowała się czymś, co dopięłabym sama przez cztery godziny. Może też byliście kiedyś w takie sytuacji i „wszystko się w Was gotowało”. Mam nadzieję, że wiecie, o co mi chodzi.

Dziwiło mnie kiedyś, że moje dzieci wracając z obozów, kolonii, wracały obładowane bagażami. Przecież wyjeżdżając cały ich ekwipunek mieścił się w jednej walizce. Czyżby się przez dwa tygodnie skurczyła? Przecież ubyło smakołyków, które poupychałam w ostatniej chwili, a prezenty i pamiątki  miały spakowane w podręcznym plecaczku.  Jak to możliwe?

Prawo Parkinsona mówi o tym, że praca zabiera nam dokładnie tyle czasu, jaki został nam dany na wykonanie tego zadania. Wiecie jak to jest, prawda?  Jeżeli nie mamy presji czasu, będziemy sprzątać mieszkanie, gotować obiad, przygotowywać się do wykładu, pisać sprawozdanie, tyle, ile będziemy mieli go do dyspozycji. Jeżeli nie musicie się spieszyć, na przykład sprzątając w sobotę mieszkanie, będziecie robili to cały dzień.  A to napijecie się herbatki, a to Waszą uwagę przyciągnie program w telewizji, przedłuży się rozmowa telefoniczna, bo znajoma ma gorszy dzień i chciałaby wylać swoje żale… I tak cały dzień zajmą wam porządki, z którymi  moglibyście się uporać w ciągu kilku godzin. Jeżeli macie do przygotowania  sprawozdanie, będziecie czekali do ostatniego dnia. Brzmi znajomo? Tak! I tu jest problem. Ta niezrealizowana sprawa, na którą mamy jeszcze czas,  przez cały miesiąc będzie „siedziała w naszej głowie”. To tak jak z tą walizką. Wiele spraw można załatwić w ciągu krótkiego czasu, który jest jak to miejsce w walizce,  on jest wystarczający, ale należy go efektywnie wykorzystać.  Dzieci układały rzeczy, starannie je pakując, ale nie pomyślały, że należy tak je poskładać i poukładać, by miejsce było wykorzystane w sposób optymalny.

Pamiętajcie, im mniej mamy czasu na wykonanie zadania, tym będziemy bardziej  efektywni. Odrzucać będziemy pożeracze czasu, a skupimy się na tym, co ważne i pilne. Praca nad realizacją celów będzie dla nas oznaczała wykorzystywanie okazji, zanim te znikną z naszego horyzontu. Aby wykorzystać  każdą daną nam chwilę, należy z wyprzedzeniem planować działania, czyli określać, kiedy, co i gdzie będziemy realizowali. Ale po tej eksploatacji organizmu, nie zapominajmy o odpoczynku. Jest on konieczny! Tyle czasu, ile pracowałeś na najwyższych obrotach, tyle odpoczywaj :)

.

„Jestem twardy…  Jestem  dzielna… Nigdy nie poddaję się i nie daję po sobie poznać, że jest mi ciężko. Do takiego wizerunku mojej osoby ludzie przywykli i nie chcę pokazać, że jest inaczej.” Pewnie wielu z Was podpisałoby się pod tymi słowami.  Ale człowiek to nie maszyna. Emocje kumulują się i dają o sobie znać w różnej formie. Dlatego czasami nieświadomie poszukujemy możliwości odreagowania. I wbrew założeniom naukowców, że jako ludzie jesteśmy motywowani do tego, by poszukiwać  szczęścia, niekiedy potrzebujemy zanurzenia się w takich chwilach, które paradoksalnie powodują nasz ból.

Oczyszczenie zwane katharsis, polega na odreagowaniu zablokowanego napięcia i stłumionych emocji.  W jaki sposób się to odbywa?  Właśnie poprzez poszukiwanie sytuacji, które obniżają nasz nastrój. O jednym z powodów  takiego obniżania pisałyśmy w  poście „Złudzenie gracza”.  Innym jest właśnie katharsis, czyli oczyszczenie.

Najprawdopodobniej wielu z Was nieraz poszukiwało stanu melancholijnego poprzez słuchanie nostalgicznej muzyki, oglądanie poruszających filmów, czy chwytających za serce programów.  Doskonale wiecie, że w trudnych dla nas momentach, gdy targa nami rożnego rodzaju napięcie emocjonalne, na wzruszających filmach płaczemy najintensywniej. Wiecie dlaczego? Otóż, taka sytuacja jest doskonalą  okazję do upustu naszych emocji. Daje usprawiedliwienie naszym łzom, a nam przynosi ulgę.

„Najwspanialszą rzecz, jaką możesz zrobić dla swoich dzieci, to kochać swojego współmałżonka". Ten cytat Covey’a wzbudził na naszym blogu wiele kontrowersji. Życie nie zawsze jest bajką, o czym świadczą Wasze wpisy i my o tym wiemy.

Z jednej strony o miłość należy  dbać, należy ją pielęgnować, czuwać, by żar nie przygasł, bez względu na to, czy minęło pięć, dziesięć, czy trzydzieści lat po ślubie, ale z drugiej strony nie można zapominać o własnej godności i pewnych granicach, których przekraczać nie należy.

Czasami chuchanie i dmuchanie nie jest łatwe, ale należy próbować. Często brak czasu, stres powodują, że ludzie zaczynają się od siebie oddalać. Napięcia rosną, konflikty zostają nierozwiązane. Niekiedy pojawiają się „doradcy”, którym zależy na podsycaniu wzajemnej niechęci. I co wówczas można zrobić? Sposobem może być znalezienie czasu na rozmowę i wsłuchanie się  w potrzeby drugiej osoby. Jeżeli to nie pomoże, warto poprosić o wsparcie kogoś, kto spojrzy z innej perspektywy. Bliscy, przyjaciele, terapia, to koła ratunkowe, z których warto skorzystać. Do sposobów na ratowanie związku będziemy jeszcze wracały w naszych postach. Bywają niestety niekiedy drogi, z których nie ma już powrotu, ale to ostateczność.

Jak daleko można zajść i jak długo pielęgnować uczucie do współmałżonka, kiedy ta troska i odpowiedzialność  jest jednostronna? Na pewno kosztem nie może być utrata szacunku do własnej osoby. Miłość do mężczyzny, dzieci, ojca, matki nie może być bowiem silniejsza od naszej godności. Nie można bowiem kochać drugiego człowieka, nie kochając i  nie szanując samego siebie. Miłość bliźniego musi zacząć się od miłości własnej.

Kinga, atrakcyjna trzydziestopięciolatka, straciła w  związku, który trwał dziesięć lat swoją niezależność, podporządkowała się mężczyźnie, który odbierał jej każdego dnia prawo decydowania o sobie, godność, w końcu całkowicie ją od siebie uzależniając. Ania, wykształcona, drobna czterdziestolatka, upokarzana, poniżana i manipulowana, najczęściej poczuciem winy. Słyszała wciąż, iż jest do niczego, że jest fatalną żoną i matką. W  końcu zaczęła w to wierzyć. Wiele kobiet, jak pokazują wyniki badań, tkwi w toksycznych związkach. Nie potrafią powiedzieć „dość”, nie umieją postawić granic. To wszystko trwa zwykle latami. Granica jest przesuwana powoli.

Dlaczego kobiety tkwią w takich małżeństwach? Pierwszym powodem są dzieci. Kobiety tłumaczą sobie często, że najważniejsze jest dobro dzieci, które muszą przecież rozwijać się w rodzinie pełnej. Pytanie, czy większej krzywdy nie wyrządza się dzieciom, skazując je na takie życie?  Druga sprawa to lęk. Kobiety boją się, że sobie same nie poradzą. Przecież codziennie słyszały, że są nic nie warte, niczego nie umieją. Niekiedy mają  niskie poczucie własnej wartości, które wyniosły z domu rodzinnego, które spowodowało, że nie mają żadnych wymagań, zadowalają się każdym okruszkiem, cieszą się, że ktoś  koło nich jest i nie sądzą, by zasługiwały  na coś dobrego. Uważają, że lepsza taka miłość, niż żadna. Jest też wiele kobiet, które pomimo wszystko kochają i wierzą w siłę swojej miłości. Wiele znoszą, wierząc, że ich uczucie zdziała cuda i zmieni mężczyznę. Niekiedy też względy religijne powodują, że kobieta tkwi latami w chorym związku. Uważa, że jest to krzyż, który powinna nieść pokornie na swoich ramionach. Tymczasem jest to błędne myślenie, niezgodne z nauką Kościoła.

Wiele kobiet broni i chroni swojego gniazda. Jak lwice nie pozwalają, by ktokolwiek cokolwiek złego powiedział na ich mężów. Kryją prawdę przed rodziną i przyjaciółmi.  Ale niekiedy przychodzi kres. Często dzieci, które latami okłamywały, wybielając tatusia, zaczynają dorastać i widzieć dokładnie, w jakiej rodzinie żyją. Do matki zaczyna wówczas stopniowo docierać, jaki może być dalszy scenariusz, jakie mogą być konsekwencje. Wiedzą, że jest duże prawdopodobieństwo, że córki dorastające w takiej rodzinie w przyszłości przyjmą postawę dziewczynki do bicia, chłopcy natomiast wejdą w rolę agresora. Tak może się stać, gdyż dzieci kształtują swoje  postawy drogą modelowania (rodzic jest dla nich modelem, wzorem, który naśladują). Niekiedy dochodzi do przekroczenia kolejnych granic i to jest impulsem do zmiany. Czasami ktoś bliski potrząśnie, otworzy oczy i przemówi do rozsądku.

Co wówczas może kryć się za zakrętem? Wiele kobiet boi się tej zmiany. Nawet jeśli dostrzegą, że żyją w piekle, nawet jeżeli strach jest potężny, lęk przed nieznanym  paraliżuje je i nie pozwala zrobić kroku naprzód. Niekiedy nie widzą wyjścia z potrzasku i ich obawy są słuszne. Kobiety będące ofiarami przemocy zostają z niczym. Prawo nie staje po ich stronie, nie mają pomocy państwa. Zamykając drzwi, niekiedy muszą się pogodzić z pozostawieniem dorobku swojego życia. I co dalej?

Nie są to proste decyzje. Każdy musi je podjąć w zgodzie z własnym sumieniem. Choć ta zgoda z samym sobą nie ułatwia trudnej drogi, którą będą miały do pokonania. Ważne, by być otoczonym ludźmi, którzy pomogą odzyskać wiarę we własne siły, uwolnić się od poczucia winy, wyzwolić  od poczucia krzywdy. Nie jest to proste, ale możliwe. Trzeba wyjść z pewnej granej latami roli i wejść w rolę kobiety świadomej, silnej i pewnej siebie, która kocha przede wszystkim siebie, między innymi  po to, by kochać też tych, którzy tego uczucia nie podepczą.

*Post ukazał się na blogu w 2016 roku

Marianna zapaliła światło, ściągnęła prochowiec, ale wciąż w jej uszach brzmiały słowa Wioli. Koleżanka ze szkolnej ławy, będąc przejazdem w Warszawie, przypadkowo „wpadła” na Starówce na Manię. Oczom nie mogła uwierzyć. Z niedowierzaniem patrzyła tak jakby zobaczyła ducha.  „Mania! To Ty? Niewiarygodne!” Wyraz jej oczu i słowa zdziwienia od rana nie dawały Mariannie spokoju.  Siadając teraz w fotelu, ze smutkiem rozejrzała się po swoim przytulnym mieszkanku.  Wiedziała, że niejeden oddałby wiele, by mieć tak piękne gniazdko. Ale nie ona.  Zamieniłaby je, gdyby tylko mogła…  
 
Ile to już lat minęło od czasu, gdy rozstała się z koleżankami ze szkoły?  Czasami zastanawiała się, jak ułożyły sobie życie, ale nie tęskniła do spotkań. Tamten czas chciała odciąć grubą kreską. Ciągle uciekała od wspomnień.  Wtedy, gdy była dzieckiem sposobem na odcięcie się od tego, czego się wstydziła, były marzenia. Wizja, którą roztaczała przez lata przed sobą dodawała jej motywacji do działania. Tak bardzo pragnęła, aby było inaczej. I gdyby ktoś zobaczył jej obecne życie, podobnie jak Wiola otworzyłby oczy ze zdziwienia i uważałby, że dokonała cudów. Faktycznie, nie trzeba było być bacznym obserwatorem, by zauważyć metamorfozę. Z zahukanej chudziutkiej, ubranej w przypadkowe ciuszki dziewczynki, zamieniła się w piękną elegancko ubraną kobietę, która pięła się po szczeblach kariery, otaczała się luksusowymi przedmiotami, ale brakowało jej tego najważniejszego… To wszystko, co posiadała miało być tylko narzędziem, środkiem prowadzącym do celu. Ale chyba zagubiła się na tej drodze.

Pamiętam doskonale Mariannę, pomimo że minęło wiele lat od kiedy pojawiła się w moim gabinecie. Życzenia na święta, ciepły SMS od czasu do czasu przypominają mi nasze rozmowy. Pamiętam jak ciężko jej było nieść brzemię samotności. Stoczyła wielką walkę, zanim poprosiła o pomoc.  Osoba, która odznaczała się wielką determinacją i odwagą w podążaniu do obranego celu, perfekcjonistka w każdym calu, kobieta niezwykle inteligentna, ale nieumiejąca z własnej perspektywy dostrzec, gdzie leżał klucz do szczęścia, po który tylko należało sięgnąć.

Marianna wychowała się w rodzinie, o której mówi się, że jest patologiczna. Alkohol, bieda, ciągłe kłótnie. Pamięta jak kiedyś oglądając jako dziecko serial, w którym rodzina wiodła sielskie i anielskie życie, zapragnęła, by taką w przyszłości stworzyć. Pragnęła z całych sił spotkać człowieka, który by ją pokochał. Ale wciąż dręczyło ją pytanie: czy ja na to zasługuję? To pytanie zadawała sobie każdego dnia, widząc pogardę ze strony kolegów i koleżanek. Doskonale widziała, że jest inna. Wstydziła się rodziców, swojego domu, wstydziła się siebie… Ale jej atutem było to, że wiedziała, czego chce. Pragnęła miłości i życia w innym świecie.

Ten inny świat stanął przed nią otworem. Praca, ciężka praca połączona z nauką stały się trampoliną do lepszego życia. Pamięta nieprzespane noce, pustą lodówkę, ale każdy grosz, który zarobiła i oglądała ze wszystkich stron, zaprocentował.  Skończyła studia, podjęła pracę i tak się potoczyło. Ale w tym życiu zabrakło kogoś, kogo tak bardzo pragnęła i za kim tęskniła. Kogoś, kto by ją pokochał, zaakceptował, podziwiał i z kim stworzyłaby tak inną rodzinę od tej, w której przyszło jej się wychowywać.

Gdzie tkwił problem Marianny? W pogoni za szczęściem szukała tego kogoś, kto wynagrodziłby jej wszystkie dotychczasowe lata. Dla tego jedynego była gotowa na wszystko, wiedziała, że pokochałaby go całym sercem. Była tak bardzo spragniona kochania i bycia kochaną. Niestety nie zdawała sobie sprawy, że oczekuje, aby ktoś dostrzegł coś, czego ona sama nie widziała i nie czuła. Marianna przez te wszystkie lata nie nauczyła się kochać samej siebie. Osiągnęła wiele, ale nie była szczęśliwa, spełniona, usatysfakcjonowana. Bił z niej smutek. Zainwestowała w siebie, ale nie czuła się atrakcyjna i wartościowa. I pomimo wszelkich walorów nie pociągała mężczyzn.  Pragnęła stworzyć relację, ale nie zdawała sobie sprawy, że najpierw musi zadbać o zbudowanie zdrowego poczucia własnej wartości.  Musi uwierzyć w swoją wartość, by ktoś ją mógł dostrzec.

Osoby, takie jak Marianna, o niskim poczucia własnej wartości mogą mieć problemy w tworzeniu bliskich relacji. Nie uważają się za wartościowe, dostatecznie dobre osoby, postrzegają siebie nieadekwatnie, nie potrafią w pełni zaakceptować i pokochać siebie, w związku z tym nie wierzą, że ktoś inny byłby w stanie wybrać je na życiowego partnera i byłby w stanie szczerze i prawdziwie je pokochać. Jeśli uda im się znaleźć taką osobę, zaczną niszczyć – często nieświadomie – ich więź. Jeśli te zachowania nie doprowadzą do rozstania, to np. doprowadzą do toksycznego związku, w którym paradoksalnie osoba o niskim poczucia wartości, będzie postrzegana tak jak sama o sobie wewnętrznie myśli.

Dzisiaj Marianna jest szczęśliwa żoną i matką uroczych bliźniczek. Pracuje, zajmuje się domem, ma wspaniałego męża, który ją podziwia każdego dnia i jest z niej dumny. A ona nie wstydzi się, skąd pochodzi, bo historia jej drogi do lepszego życia jest jej wizytówką i powodem do dumy.  Pokochała siebie. Dostrzegła w sobie to, czego nie widziała przez lata.  Ma cudowną rodzinę, ale ma też w sobie niezwykłą moc i wiarę, że razem mogą wszystko. Wie, że wspaniałą kobietą – silną, mądrą, doświadczoną, która umie nie tylko marzyć, ale i je realizować.