Myślisz sobie, że masz dwoje uszu i nimi słuchasz. Ale według modelu komunikacji Friedemanna Schulza von Thuna do słuchania używamy aż czworga uszu. Każdy komunikat nadawany jest na czterech płaszczyznach.  I odbierany także na czterech, ale nie zawsze. Czasami jesteśmy po prostu „głusi”. Jedno z naszych uszu komunikacyjnych nie działa – wówczas łatwo o niezrozumienie. Źle odczytujemy intencję naszego rozmówcy i nieporozumienie gotowe. Zazwyczaj dominuje u nas jedno lub dwoje „uszu”, nimi słuchamy. Wynika z tego, że „słyszymy” tylko część komunikatu, skupiamy się na jednej lub dwóch jego płaszczyznach. Nasze dominujące „ucho” nadaje bieg całej rozmowie. A przecież wszystkie płaszczyzny są tak samo ważne.

​Czy wiecie, jakiego Wy głównie ucha komunikacyjnego używacie? Przeczytajcie i pomyślcie. Ucho:

• rzeczowe – koncentruje się na faktach, danych, datach, itp. Wiąże się z rozumieniem konkretnych informacji, wymaga zaangażowania intelektualnego. Są to z reguły odpowiedzi na pytania typu: Co? Kto? Gdzie? Kiedy? Jak? Jest to „ucho” preferowane częściej przez mężczyzn. Wydawać by się mogło, że takie słuchanie to dobra strategia, bo przecież chodzi nam o to, aby przekazywać sobie różne informacje i je rozumieć. Tylko czy zawsze nasz rozmówca dobrze się czuje, gdy skupiamy się na faktach, danych i rozwiązaniach? A jemu np. zmarła ukochana babcia?
• relacyjne (drażliwe) – dotyczy stosunku z odbiorcą, sposobu traktowania go. Pokazuje, co myślimy o odbiorcy i relacji z nim.  Jest wrażliwym uchem, bo dotyczy nas osobiście. Czasami neutralne wypowiedzi, szczególnie w związkach, możemy zinterpretować jako atak, czy zagrożenie, mimo, że partner nie miał w ogóle złych intencji. Ucho relacyjne „słyszy” odpowiedzi na pytania typu: Co myślisz o mnie? Czy dobrze Ci ze mną? Czy martwisz się o mnie? Jak się do mnie odnosisz?  „Ucho” bardziej charakterystyczne dla kobiet. Jeśli mąż zapyta np. „Gdzie są klucze do piwnicy?”, a żona słucha „uchem drażliwym”, odpowie: „Jak nie masz ochoty mi pomóc, to nie musisz iść. Sama pójdę”. A czy nie lepiej byłoby w tej sytuacji użyć ucha rzeczowego?
• apelowe – skupia się na prośbach, życzeniach, oczekiwaniach skierowanych do odbiorcy. Może być tak, że osoby, które posługują się głownie tym „uchem” w wypowiedziach innych słyszą tylko żądania innych i prośby pod swoim adresem. Zupełnie bezzasadnie pojawiają się wówczas negatywne emocje, a czasem nawet chęć zerwania relacji.  Ucho słyszy odpowiedź na pytanie: Co mam robić, myśleć, czuć w związku z wypowiedzią rozmówcy? Żona mówi: „Śmietnik jest pełny”, a mąż słyszy: „Chce, żebym poszedł wyrzucić śmieci”.
• ujawniające siebie (terapeutyczne) – „słyszy” wartości, przekonania, motywacje nadawcy, odczytuje jego osobowość i stosunek do rzeczywistości. Na tej płaszczyźnie osoba jest najbardziej autentyczna i najwięcej mówi o sobie. Pytania: Kim on jest? Co chce mi o sobie powiedzieć? Czy jest interesujący? „Czerwone” – mówi mąż siedząc obok prowadzącej żony, a ona „słyszy”: „Ma potrzebę kontroli, nawet w samochodzie, gdy nie prowadzi”.

 
Pomyślcie, którym uchem najczęściej Wy słuchacie i czy zawsze to dobrze? :-)

​Na podstawie książki „Sztuka rozmawiania” Friedemann Schulz von Thun

Nie zawsze osoba, do której mówimy  słucha nas i słyszy to, co chcemy jej przekazać.  Różne są tego przyczyny, do których zaliczyć można zarówno niesprzyjające warunki, ale i liczne blokady, które stosujemy zarówno świadomie, jak i nieświadomie.

Seligman przedstawił model słuchania, którego autorami są Kroth i Edge. Według niego wyróżniamy: słuchanie bierne i aktywne oraz niesłuchanie aktywne i bierne.

Słuchanie bierne polega na słuchaniu, podczas którego odbiorca wysyła nadawcy sygnały niewerbalne świadczące o zainteresowaniu tym, co ten do niego mówi.  Jest zachowany zarówno kontakt wzrokowy, ale również osoba słuchająca okazuje empatię, potakuje, jedynie nie zadaje pytań. Sytuacja taka ma miejsce na przykład wówczas, gdy słuchamy osoby będącej naszym autorytetem. Wówczas pomimo tego, iż jesteśmy wsłuchani w każde słowo tej osoby, pomimo, że nasza mimika pokazuje przeżywanie  emocjonalne tego, co słyszymy, nie odzywamy się, ponieważ albo nie mamy możliwości zadania pytania albo jest nam niezręcznie, jesteśmy skrępowani bądź czujemy się niekompetentni, by zabrać głos.

Słuchanie aktywne wzbogacone jest w stosunku do słuchania biernego o zadawanie pytań i parafrazowanie. Na przykład, słuchając przyjaciółki opowiadającej o ekscytującym spotkaniu, zadajemy pytania, dopytujemy, przytakujemy, ale i parafrazujemy jej wypowiedź, oczywiście pokazując swoją mową ciała duże zainteresowanie i zaangażowanie.
 
Bierne niesłuchanie to niekoncentrowanie się na wypowiedzi rozmówcy. Osoba mówiąca często w takiej sytuacji czuje się zlekceważona, choć powody niesłuchania mogą być róże, np. zmęczenie, złe samopoczucie. Takie sytuacje mają miejsce np. podczas powrotu do domu, gdy w autobusie spotykamy znajomą, która chce zdać nam relację z ostatniego weekendu. Poniedziałek był dla nas intensywnym dniem w pracy, w myślach układamy plan na wieczór, zastanawiamy się, co musimy jeszcze po drodze kupić, do kogo wykonać pilny telefon i pomimo, iż ciałem uczestniczymy w tej rozmowie – patrzymy na koleżankę, ale nasze myśli krążą w innym wymiarze.

Aktywne niesłuchanie polega natomiast na mówieniu do siebie nawzajem, ale o czym innym. W takim sposobie komunikowania się każda ze stron nie jest zainteresowana tym, co mówi do niej partner, ale rozmawia. Każdy w tej wymianie zdań chce bowiem przeforsować swój temat, ale trafiając na równego sobie, żadna ze stron nie jest wysłuchana. Typowy przykład takiej sytuacji ma miejsce, gdy żona po powrocie z pracy opowiada mężowi o swoim sukcesie, a mąż wchodzi jej w pół zdania i oznajmia, że na weekend zaprosił kolegę i trzeba zastanowić się, jak go ugościć.

Słuchanie jest sztuką. Obecnie, gdy doskwiera nam brak czasu, a z drugiej jesteśmy nadmiernie skoncentrowani na sobie, poświęcenie uwagi i cierpliwości drugiemu człowiekowi nie jest łatwe.
 

Czasami wykrycie kłamstwa jest proste - jak w dowcipie, w którym mąż nie wrócił na noc do domu. Rano powiedział żonie, że spał u kolegi. Ona obdzwoniła dziesięciu jego najlepszych kolegów. Ośmiu potwierdziło wersję męża, a dwóch twierdziło nawet, że ciągle jeszcze u nich jest. Gdy podobna sytuacja przytrafiła się żonie – nie wróciła na noc, mąż obdzwonił jej dziesięć najlepszych przyjaciółek i… żadna nie potwierdziła. Cóż, tytuł książki „Dlaczego mężczyźni kłamią, a kobiety płaczą” A&B Pease nie jest bezpodstawny:-)

​Ale co zrobić w sytuacji, gdy kłamstwo nie jest aż tak ewidentne? Można skupić się na treści wypowiedzi, ale to wymaga większej wprawy lub można skupić się na mowie ciała, bo ta potrafi zdradzić nawet najlepszego kłamcę.
​Chyba najmniej wprawy w kłamaniu mają małe dzieci, więc u nich sygnały kłamstwa są bardzo wyraźne. Na co trzeba zwracać uwagę? (oczywiście nie każde z zaprezentowanych poniżej zachowań musi świadczyć o tym, że mamy do czynienia z kimś kto próbuje nas okłamać, czy oszukać).
 
Oczy
Jeśli ktoś w czasie rozmowy unika kontaktu wzrokowego, może oznaczać, że ma coś do ukrycia (chyba, że jest niezwykle nieśmiały i wycofany). Ale i uporczywe patrzenie w nasze oczy prawie przez 100% czasu naszej rozmowy powinno wzbudzić nasz niepokój, co do czystości intencji rozmówcy. Pocieranie oka – częstsze u panów lub dotykanie się pod okiem – częstsze u pań – to kolejny sygnał, który powinien zwrócić naszą uwagę.
Częste mruganie powiekami również świadczy o napięciu rozmówcy.

Nos – efekt Pinokia i twarz
Gdy ktoś kłamie, pociera często nos, dotyka go. Pokazuje się, że w każdej bajce jest odrobina prawdy i w bajce o Pinokiu także. Naukowcy stwierdzili, że kiedy kłamiemy nasz nos co prawda nie wydłuża się jak u pajacyka, ale za to staje się cieplejszy. Lęk wywołany kłamstwem podnosi temperaturę tej części ciała. Powoduje to delikatne mrowienie, co z kolei skłania nas do podrapania się po nosie.
Kłamca bywa poddenerwowany. Zdarza się, że dotyka swojej twarzy, np. skroni, szyi, karku, ściska twarz, przysłania usta (jakby ciało samo chciało, aby umilkł), gładzi dłonią głowę. To takie ruchy, które mają go „uspokoić”. Im lepszy kłamca, tych ruchów będzie mniej.

Uśmiech
Sztuczny uśmiech, nieszczery, raczej nietypowy może służyć odwróceniu uwagi i zakamuflowaniu oszustwa. Ma wzbudzić wiarygodność. Ale taki uśmiech jest mechaniczny, nie aktywizuje wszystkich mięśni twarzy, łatwo go rozpoznać. To tzw. dobra mina do złej gry.
 
Ruch
Kręcenie się na krześle, odwracanie głowy, krzyżowanie co chwilę rąk, przebieranie nogami – to jakby sygnał ciała: chcę stąd uciec. Jeśli nasz rozmówca zachowuje się w ten sposób, sprawdźmy w innym źródle wiarygodność jego słów.
Często osoby, które kłamią chcą niejako „zapaść się w sobie”, siedzą zgarbione, skulone, chowają głowę w ramionach, jakby chcieli uciec od tego, co właśnie mówią, a co mija się z prawdą.
 
Sprzeczność wypowiedzi i mowy ciała
Czasem zdarza się, że ciało wyrywa się do tego, aby powiedzieć prawdę. Usta mówią „Tak, oczywiście, zrobiłem tak jak obiecałem”, a w tym czasie głowa wykonuje minimalnie przeczący ruch „nie”. Która „wypowiedzi” jest prawdziwa? Zawsze język naszego ciała.
 
Ponadto kłamcy rzadko używają gestów dla zobrazowania tego, co mówią, czy modulacji tonu głosu – są tak skupieni na swojej wypowiedzi, aby była wiarygodna, myślą intensywnie co i jak powiedzieć, że nie są już w stanie skontrolować wszystkiego.

A w sumie najlepiej, abyśmy nie musieli kłamać, ani spotkać nikogo, kto chce przed nami coś zataić, czy nas oszukać!

​Czasami ważniejsze stają się dla nas te słowa, których nie powiedzieliśmy w życiu, niż te, które padły. Czy pamiętacie takie zdarzenia, w których żałujecie, że z różnych względów - braku odwagi, lęku, niesprzyjających okoliczności, braku czasu - nie powiedzieliście czegoś, co teraz z perspektywy czasu wydaje się Wam ważne?
 
20 rzeczy, których nie powiedzieliście i będziecie żałować przed śmiercią:

1. Dam radę – gdy baliście się zrobić jakąś ważną rzecz
2. Zwalniam się – żeby rzucić okropną pracę
3. Kocham Cię – gdy obleciał Was strach przed wypowiedzeniem tych słów
   
4. Posłucham Cię – gdy rodzice chcieli Wam dawać rady
5. Nie zważam na to  - aby nie przywiązywać zbyt dużej wagi do opinii innych ludzi na Wasz temat
6. Dość – gdy pracowaliście zbyt dużo
7. Powiedz mi – aby zapytać dziadków o coś ważnego przed ich śmiercią
8. Odchodzę – aby zerwać toksyczną relację
9. Dokończę to – gdy przerwaliście robienie rzeczy, na której naprawdę Wam zależało
10. Pojadę – żeby pojechać w daleką podróż, gdy nadarzyła się taka sytuacja
11. Nauczę się – aby nauczyć się języka obcego
12. Będę ćwiczyć – żeby aktywność fizyczną postawić na pierwszym miejscu
13. Jestem piękna/piękny – by uświadomić sobie jak piękni jesteście
14. Jest wspaniale – aby zatrzymać się wystarczająco długo i docenić wspaniałe chwile
15. Zaryzykuję – gdy baliście się podjąć jakieś ryzyko (szczególnie w miłości)
16. Pobawię się z Tobą – by poświęcić dzieciom swój czas wtedy, gdy tego chciały i potrzebowały
17. Nie przejmuję się – aby nie przejmować się wszystkim za bardzo
18. Będę z Tobą – by spędzać więcej czasu z ukochaną osobą
19. Wystąpię – aby odważyć się i wystąpić przez publicznością i pokazać swój talent
20. Dziękuję – by wyrazić wdzięczność.

 
A jakie są słowa, których Wy nie wypowiedzieliście w porę i teraz żałujcie? Czy mogły zmienić Wasze życie? Czy jest jeszcze szansa, aby je wypowiedzieć?
 
Inspiracja: artykuł „Those Top 37 Things You’ll Regret When You’re Old”

POWIĄZANE POSTY:
Za jakie grzechy
6 zasad rozmowy w związku
​

Jedną z barier komunikacyjnych jest  stosowanie przez nadawcę słów niezrozumiałych przez odbiorcę. Czy to ma sens? Komunikując się, powinno nam przecież zależeć na zrozumieniu treści przez naszego rozmówcę. Okazuję się natomiast, że nie zawsze tak jest. Cel rozmowy może być zupełnie inny. Niekiedy zależy nam na zaimponowaniu komuś lub okazaniu wyższości. Nie zdajemy sobie sprawy, że stosowanie słów, których nie rozumie nasz rozmówca, np. słownictwa specjalistycznego, żargonu, gwary, skrótów myślowych, zwrotów w językach obcych,  nie tylko nie sprzyja komunikacji, ale jest wręcz śmieszne.

W poście „Lekcja pokory” pisałyśmy już o tym, iż sztuką jest mówić i pisać o trudnych zagadnieniach językiem prostym, który zrozumie nie tylko „kolega po fachu”, ale także laik, bądź osoba o podstawowym wykształceniu. Warto zapamiętać słowa, które powiedział  Hans Georg Gadamer „kto mówi językiem niezrozumiałym dla nikogo poza nim, nie mówi w ogóle. Mówić, to mówić do kogoś.”

Czyż świat nie byłby idealny, gdybyśmy w naszych małżeństwach i związkach używali wszystkich powyższych zasad? Z pewnością tak, ale ideałów nie ma. O czym mogliście się przekonać czytając wymianę zdań Państwa Iksińskich w poście Jak przeżyć ze sobą 50 lat i nadal być razem? Bywa czasami trudno, bo dochodzą emocje, które częściowo wyłączają racjonalne myślenie. Powyższe zasady to zaledwie wierzchołek góry lodowej naszej wzajemnej komunikacji, ale niezwykle istotny.

Oczywiście najlepiej, gdy obie strony znają te zasady i przynajmniej próbują je stosować. Natomiast dobrze zastosowane zasady nawet przy niechęci drugiej strony i nieznajomości tych zasad przez naszego męża, czy żonę - potrafią "obezwładnić". Zamiast spirali konfliktu i strasznej awantury można się uspokoić i dojść do wspólnych wniosków. Ale to my musimy być w dobrym humorze, nie ulec emocjom i konsekwentnie stosować powyższe reguły. Za pierwszym razem może być trudno, ale jak ze wszystkim - trening czyni mistrza. A zasady naprawdę działają, przetestowałyśmy:-) Spróbujcie i piszcie o swoich efektach!

W sobotnim poście „Za jakie grzechy?”  opisałyśmy historię wziętą z życia Julki i Tomka. Pomiędzy tymi kochającymi się ludźmi doszło do konfliktu. Przyczyną jego było między innymi błędne odczytanie przez męża intencji żony. Zabrakło w ich procesie komunikacji, tak zwanej informacji zwrotnej, czyli  upewnienia się, czy dobrze zostaliśmy zrozumiani przez naszego odbiorcę. Tomek nie dopytał żony i nie powiedział,  jak zinterpretował  jej zachowanie, co doprowadziło między nimi do kłótni i cichych dni.

W naszym życiu, w relacjach z innymi często zapominamy, iż droga od naszych intencji do interpretacji przez osobę, która je odczytuje, jest daleka. Nie zawsze jesteśmy źle rozumiani z powodu złych intencji odbiorcy, tylko z powodu naszego myślenia, że inni powinni wiedzieć, o co nam chodzi. Dlatego tak istotne jest stosowanie informacji zwrotnej  polegającej  na zadaniu drugiej osobie po prostu pytania - czy dobrze ją rozumiemy bądź, czy dobrze ona nas zrozumiała.

Dzięki informacji zwrotnej dowiadujemy się, jak druga osoba odbiera nasze zachowanie oraz pozwala nam na bieżąco konfrontować cel rozmowy z osiągniętym rezultatem i wprowadzać korekty. Niestety mogą się pojawiać problemy polegające na odebraniu informacji zwrotnej przez drugą osobę jako ataku. Dlatego ważne, by była ona:

- sformułowana w formie JA („według mnie Twoje zachowanie…”, zamiast: „Ty zachowałeś się…”);

- dotyczyła konkretnego zachowania, a nie ogólników („zawsze zostawiasz po sobie…”, „dzisiaj zostawiłeś po sobie…”);

- mówiła o naszych odczuciach, a nie polegała na udzielaniu rad;

- była przekazywana bezpośrednio, a nie przez osoby trzecie;

- była sformułowana w sposób nieoceniający.
 

Czasami nie potrzeba nam słów, aby wyrazić nasze uczucia i emocje. Sprawdźcie - oglądając poniższy filmik (wybaczcie, że to reklama, ale świetnie ilustruje nasz dziś temat). Mimo, że nie pada ani jedno słowo, wszyscy dokładnie wiedzą, o co chodzi. Łącznie z najbardziej zainteresowaną. Chyba każdej kobiecie spodobałaby się ta sytuacja? My jak najbardziej jesteśmy "za":-)

A. Mehrabian - amerykański naukowiec, psycholog, emerytowany psycholog Uniwersytetu Kalifornijskiego - sformułował zasadę 7-38-55, która mówi, że przy przekazywaniu postaw, uczuć i emocji czerpiemy informację w następujący sposób:

• 7% czerpiemy z treści wypowiedzi
• 38% z brzmienia głosu
• 55% z komunikacji niewerbalnej.

Wynika z tego, że komunikacja werbalna (słowna) stanowi tak naprawdę najmniejszą część komunikatu, zarówno, gdy my coś przekazujemy innym, jak i w sytuacji, gdy sami jesteśmy odbiorcami.  To, co ma na nas największy wpływ to mowa naszego ciała:  gesty, wygląd fizyczny, ruch ciała, wyraz twarzy, ruch oczu, dotyk, głos oraz sposób wykorzystywania czasu i miejsca w komunikowaniu się.

Mehrabian udowodnił, że w momencie, gdy występuje sprzeczność między słowami, a przekazem pozasłownym - odbiorcy komunikatów w większości wierzą przekazowi niewerbalnemu i brzmieniu głosu a ignorują treść wypowiedzi. Np. gdy na rozmowie kwalifikacyjnej osoba twierdzi, że jest bardzo energiczna i dynamiczna, a mówi cicho i powoli, ma "kamienną twarz" i siedzi sztywno, nie poruszając się, lekko przygarbiona, nie przekona odbiorcy o swoich cechach, które deklaruje. Rekruter zaufa komunikatowi pozawerbalnemu, a nie słowom. 

Starochińskie przysłowie mówi, że "jeden obraz zastępuje tysiąc słów" - sprawdźcie, czy chciałybyście zobaczyć to, co bohaterka? :-)
​

Gdy otworzyła oczy, próbowała sobie  przypomnieć, jak się tutaj znalazła. W ubraniu, skulona na fotelu, zasnęła w nocy. Ładunek emocjonalny dał o sobie znać. Teraz zaczęły na nowo budzić się wraz z porankiem emocje, które nabrzmiewały w ostatnich dwóch dniach. Za jakie grzechy?

Trzy dni wcześniej dla Julki był sądny dzień. Kończyła projekt. W nocy miała zrobić jeszcze drobne poprawki. Jej perfekcjonizm dawał o sobie znać i coraz bardziej doskwierał. Praca, dom, dziecko. Wszędzie chciała być idealna, ale przerastało to jej możliwości. Nie zawsze jej staranne planowanie można było gładko zrealizować. Zjedli z mężem kolację, wykąpała Majkę i miała zamiar skupić się na ostatnich szlifach pracy. Ale jak to w takich sytuacjach bywa, mała zaczęła wymiotować. Boże! Lepszego momentu nie mogło być. Pomiędzy jedną „akcją” a drugą - przebieraniem, zmianą pościeli, siadała do komputera. Oczywiście pojawiło się pytanie - co będzie jutro? Przedszkole odpada. Tomek z samego rana wyjeżdża służbowo do Katowic. Ona miała o ósmej zameldować się u przełożonego z ukończonym projektem. Teściowa - ostatnia  deska ratunku. Sporadycznie korzystali z jej pomocy, a babcia na emeryturze wciąż dopytywała, kiedy Majeczka przyjdzie.  Jest okazja. Z samego rana zadzwoni i zawiezie małą.

Walcząc z czasem, Julka przemierzała ulice Wrocławia. Dotarła, zostawili córeczkę i pojechała do pracy. Zmęczona, niewyspana, poddenerwowana, ale punktualnie stawiła się u dyrektora. I tu się zaczęło. Lawina pytań, wątpliwości, niezadowolenie malujące się na apodyktycznym obliczu szefa. Boże mój! O co temu człowiekowi chodzi? Wszystko zrobione zgodnie z planem, perfekcyjnie. Chyba za dużo z siebie daję. Przez cały dzień nie mogła skupić się na bieżącej pracy. Jej wysiłek nie został doceniony, poza tym  wciąż myślała o Majce. Złość, frustracja, niepokój, wściekłość. Te emocje buzowały w Julce.

Gdy przyjechała do teściowej, była szczęśliwa, że odbierze małą i w spokoju wrócą do domu. Z rozmowy telefonicznej,  którą odbyła w ciągu dnia wiedziała, że po koszmarnej nocy dzień wyglądał spokojniej. Poza bólem brzuszka inne dolegliwości ustąpiły. Ale czarna seria dopiero miała swój początek. Mama Tomka niemalże od progu zaczęła bombardować Julkę gradem pytań, oskarżeń i złotych rad.  Biedna dziecinka chora, bo wychodzi ten wasz basen. Kto to widział, by w takie zimno dzieciaka wyciągać na pływalnię? Moim zdaniem ta kurteczka też nie jest odpowiednia jak na tę porę roku. Pewnie ją przewiało. I to wasze odżywianie… zdrowe,  ekologiczne…  W głowie się nie mieści, co wy młodzi macie za teorie. Julka zaciskała zęby, żeby nie wybuchnąć. Tego już było za wiele. Gdyby nie to, że Majka zaczęła marudzić i był pretekst do szybkiego wyjścia, chyba by eksplodowała.

Rodzina Iksińskich
„Znowu musiałeś umówić nas na obiad do swoje mamy. Nigdy nie pytasz mnie o zdanie. A może miałam inne plany na niedzielę? Pomyślałeś? Nie, no przecież Ty o mnie w ogóle nie myślisz. Mama jest ważniejsza niż ja. To może z nią zamieszkaj?!” – Ania wygłasza swoje pretensje mężowi.  Dzieje się to popołudniu. Wieczorem o 22.30 powstaje kolejna kwestia: dzieci jeszcze śpią. Tym razem Janek zaczyna: „Dlaczego Ty nie umiesz położyć dzieci o rozsądnej porze? Może się zamienimy i Ty będziesz pracować na cały etat a ja zajmę się domem? …”  Rano kolejne problemy: „Znowu przez Ciebie się spóźnimy. Ile można siedzieć w łazience?  Trzeba wstawać wcześniej jak się chce tyle czasu spędzać na nie wiadomo czym” – tę kwestię równie dobrze może wygłosić żona, jeśli mąż rano bierze długi prysznic, jak i mąż, jeśli żonie makijaż zajmuje trochę czasu.
Ich rozmowy w podobnej formie trwają od rana do wieczora i od wieczora do rana. Napięcie, złe emocje, wzajemna frustracja. Ile można tak wytrzymać? Kilka miesięcy, kilka lat? Czy da radę tak żyć ze sobą przez 50 lat? Raczej budzi to wątpliwości.
 
Rodzina Zetów
„Jak jest mi przykro. Lubię Twoją mamę, ale akurat w tę niedzielę myślałam, że po obiedzie pójdziemy na rodzinny spacer. Taka piękna jesień za oknem, a tak mało czasu spędzamy ostatnio razem. Szkoda, że wcześniej ze mną nie porozmawiałeś, wspólnie zdecydowalibyśmy, co zrobimy w tę niedzielę. Czy mogłabym Cię prosić, abyś w przyszłości do mnie dzwonił w podobnych sytuacjach? A czy można jeszcze zmienić termin tego obiadu u Twojej mamy, jak myślisz?” - ta sama sytuacja, co w rodzinie Iksińskich, a jakże inna rozmowa. Czy nie jest bardziej przyjemna? Z szacunkiem dla drugiej osoby. Bez niepotrzebnych emocji, zarzutów, wyrzekań, z próbą rozwiązania problemu. ​. Czy nie jest milej tak się do siebie odzywać? Czy gwarantuje to 50 lat wspólnego życia, na pewno bardziej niż sposób komunikacji u Iksińskich.