NOCUraz psychiczny, koszmar wojny„Kilka słów wypowiedzianych spokojnie, obojętnie, bez emocji. Kilka prostych i krótkich słów. Była to jednak chwila, w której rozstałem się z matką. Nie miałem czasu na uświadomienie sobie, że już wtedy poczułem uścisk dłoni ojca - zostaliśmy sami. W ułamku sekundy mogłem zobaczyć, jak moja matka, moje siostry przechodzą na prawo. Cypora trzymała dłoń mamy. Widziałem, jak się oddalały; mama głaskała blond włosy mojej siostry, jak gdyby ją osłaniała, a ja nadal szedłem z ojcem, z mężczyznami. I nie wiedziałem, że w tym miejscu, w tej chwili rozstawałem się z matką i Cyporą na zawsze.”* Nigdy nie zapomnę tego dnia, gdy moja wychowawczyni, gdy byłam w pierwszej klasie szkoły podstawowej, opowiadała nam o początku pierwszej wojny światowej. Pamiętam dokładnie, jaka byłam przerażona, słuchając o moich rówieśnikach, którzy we wrześniu 1939 roku szli elegancko ubrani, by przekroczyć po raz pierwszy próg szkoły, gdy nad ich głowami pojawiły się samoloty zwiastujące koniec ich beztroskiego dzieciństwa. Przez długi czas potem z lękiem spoglądałam w niebo i te obrazy nakreślone przez nauczyciela nie dawały mi spokoju. Powracały wielokrotnie potem, gdy myślałam o tragedii naszego narodu, ale i pojedynczych osób. Gdy myślałam o dzieciństwie mojego ukochanego Taty i moich Dziadków, którzy doświadczyli koszmaru wojny. Nie raz patrząc w oczy tych ludzi, zastanawiałam się, czego oni byli świadkami i co te oczy musiały widzieć. Po latach, już jako psycholog, zrozumiałam też, jakie piętno na psychice człowieka może odcisnąć największa z tragedii, jaka może spotkać ludzkość. Wojna to czas podeptania wszelkich norm moralnych, czas zetknięcia się z przemocą, bólem, bezradnością. Czas nasilonego lęku i smutku, które doprowadziły z uwagi na czas trwania do zaburzeń funkcjonowania, gdyż odbiły się na zdrowiu psychicznym ludzi, którzy przeżyli ten koszmar. W psychice człowieka są bowiem zaszyfrowane zapisy historii, często przykrych zdarzeń, o których chciałoby się zapomnieć. Upycha się tam bolesne doświadczenia, które z różnych powodów dają o sobie znać w najmniej spodziewanym momencie i ciężko je zignorować. Są one jak rany, które pozostawiły po sobie trwały ślad w postaci blizny. Niekiedy te ślady są bardzo głębokie i pomimo, iż nie są widoczne gołym okiem, są bardzo kłopotliwe. Osoby, które przeżyły wojnę bądź doświadczyły innego traumatycznego zdarzenia - czyli sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia - albo były jego świadkiem, doznały przeszywającej bezradności, bezsilności i często uległy silnemu urazowi psychicznemu. Na takie nagłe sytuacje przecież nikt nie może się przygotować. A potem… Potem próbowali przed nimi uciec. Ale czy jest to możliwe...? Z reguły pozostają te przeżycia w postaci zespołu stresu pourazowego i dopadają człowieka jako tak zwane „flashbacki”, czyli obrazy, których nie umie się wykasować z pamięci. Czasami są to natrętne myśli, a niekiedy koszmary senne. Ludzie są pobudzeni psychofizjologicznie, drażliwi, mają napady złości lub agresji, problemy z koncentracją, są wrażliwi na bodźce i emocje lub przeciwnie, odznaczają się chłodem emocjonalnym w kontaktach interpersonalnych, poczuciem bycia pustym w środku. Jakiekolwiek skojarzenia, które przypominają traumatyczne zdarzenia, wywołują w nich gwałtowne reakcje lękowe. Mają potrzebę unikania wszystkiego, co przypomina im zdarzenia, które doprowadziły do urazu psychicznego. Ślad urazu psychicznego niestety pozostaje na długie lata, czasami trzeba z nim żyć do końca życia. Ci, którzy próbowali uciec i wymazać z pamięci to, co chciałby się za wszelką cenę zapomnieć, wiedzą, że ekstremalne doświadczenia, które stały się ich udziałem, nie zostały bez śladu i spowodowały, że stali się innymi ludźmi. Życie pokazuje, że ucieczka jest bardzo często sukcesem, który jest tylko pozorny, gdyż wymazane zdarzenia wracają ze zdwojoną siłą w postaci odroczonego zespołu pourazowego. Co możemy w takim razie zrobić, by dalej żyć? W leczeniu zespołu stresu pourazowego potrzebna jest pomoc specjalisty. Z reguły stosuje się psychoterapię poznawczo-behawioralną, która polega na oswajaniu wraz z pacjentem traumatycznych sytuacji i zinterpretowaniu ich na nowo. Stosuje się też czasami terapię ekspozycyjną, w której przywołuje się traumatyczne zdarzenia w celu redukcji lęku. Terapia przeprowadzona przez właściwą osobę z reguły prowadzi do sukcesu. Temat wojny był poruszany wielokrotnie w literaturze. Wiele książek, które czytałam jeszcze w liceum, poruszyło mnie i zmusiło do zadawania sobie wielu trudnych pytań. Często zastanawiałam się, jak to możliwe, że człowiek człowiekowi mógł zgotować taki los? Z resztą nie byłam pierwszą osobą stawiająca sobie to pytanie. Zastanawiałam się wielokrotnie, gdzie jest granica bólu, zarówno tego fizycznego, ale i psychicznego i gdzie jest granica naszej moralności, gdy zaczynamy deptać jako ludzie nasze wartości z uwagi na warunki, w których przychodzi nam żyć. Co prawda, warunki są tylko warunkami, ale człowiek jest aż człowiekiem, natomiast… jest gdzieś granica, po przekroczeniu której ciężko jest być tym, kim byliśmy wcześniej. „Noc już całkiem minęła. Na niebie błyszczała gwiazda poranna. Ja też stałem się zupełnie innym człowiekiem. Uczeń talmudysta, dziecko, którym byłem - spłonęli w płomieniach. Pozostała tylko forma, która mnie przypominała. Do mojej duszy wtargnął czarny płomień i ją pochłonął.”* Przeczytałam wiele książek poruszających tematykę wojenną, ale żadna z nich nie zrobiła na mnie takiego wrażenia jak książka, którą przeczytałam parę dni temu. Książka pt.: „Noc” została napisana przez Eliego Wiesela - żydowskiego pisarza, laureata Pokojowej Nagrody Nobla. Książka ta stanowi osobiste wspomnienie autora, który opisuje czas, w którym został obdzierany z resztek człowieczeństwa, czas, w którym stracił wszystkich, których kochał. Książka jest poruszająca i zmusza do głębokiej refleksji. A sam autor napisał o niej: „Wiem tylko, że bez tej niewielkiej książki moje życie pisarza, czy moje życie w ogóle, nie byłoby tym, czym jest: życiem świadka, który z moralnego i ludzkiego punktu widzenia czuje się zmuszony przeszkodzić wrogowi w odniesieniu zwycięstwa, ostatniego, zacierającego ślady jego zbrodni w pamięci ludzi.”* *Fragmenty pochodzą z książki "Noc" Eliego Wiesela, Wydawnictwo Kompania Mediowa, 2023 **Artykuł powstał we współpracy z Wydawnictwem Kompania Mediowa POLECAMY:
0 Comments
Your comment will be posted after it is approved.
Leave a Reply. |
JESTEŚMY NA FACEBOOKU:
POMAGAMY:
PISZEMY DLA WAS:
REKLAMA:
piszcie do nas na adres: psychologiaprzykawie@gmail.com |