TAM, GDZIE WEJŚĆ NIE MOŻEMY

TAM, GDZIE WEJŚĆ NIE MOŻEMY

Wywiad z dr nauk medycznych  Pawłem Kabatą -  chirurgiem, onkologiem
​  i autorem książki "O chirurgii inaczej"

​​Dzisiaj przypominamy wywiad, który przeprowadziłyśmy z dr nauk medycznych Pawłem Kabatą - chirurgiem, onkologiem oraz autorem książki "O chirurgii inaczej", człowiekiem, o którym mówi się, że jest najlepszym chirurgiem wśród pisarzy i najlepszym pisarzem wśród chirurgów. 

Psychologia przy kawie: Panie Doktorze, gdy wspomniałam w domu o tym, że będę przeprowadzała z Panem wywiad, okazało się, że moja córka od paru lat obserwuje Pana profil na Instagramie. Pana nazwisko wywołało uśmiech na jej twarzy i usłyszałam wiele miłych słów kierowanych pod Pana adresem. Czy widzi Pan, że istnienie w mediach społecznościowych powoduje tak wielką rozpoznawalność i sympatię?

Dr Paweł Kabata: Skłamałbym, mówiąc, że nie ;) Moim problemem od zawsze było to, że nie potrafiłem udawać i wszystkie emocje – zarówno te złe, jak i dobre były od razu zauważalne. Dlatego nie będę się silił na fałszywą skromność, choć do chwalipięt też nie należę. A tak całkiem poważnie, to bardzo miłe. Cieszy to mnie, jako autora treści przeznaczonych dla moich odbiorców, że podoba im się to, co robię. Lubię wchodzić w interakcje z obserwatorami, spotykać wśród studentów. Zresztą, gdyby tak nie było, to już dawno nie byłoby @chirurgapawła, bo jestem też dosyć niecierpliwy. Nie umiałbym czekać miesiącami aż w końcu ktoś mnie dostrzeże. Dlatego teraz łapię te chwile w ilościach, jakie są tylko możliwe.

Ppk: Pomyślałam, że w czasach gdy tyle złego mówi się o polskiej służbie zdrowia, gdy lekarz często postrzegany jest jako pyszałkowaty zarozumialec, taki człowiek jak Pan – taki swój, tak bliski każdemu, nawet prostemu człowiekowi, ciepły, empatyczny, mówiący językiem zrozumiałym nawet dla niewykształconego człowieka może spowodować, że ludzie zaczną bardziej przychylnie patrzeć na lekarzy :) Mam rację?

Dr PK: W zasadzie to nakręca moją działalność. Od zawsze mówiłem, że celem mojego bloga, choć zwykle w tej części edukacyjnej, jest tłumaczenie z medycznego na polski. Nie ma nic bardziej frustrującego niż nierozumienie tego, co ktoś do nas mówi. Dlatego staram się mówić tak, by ludzie zrozumieli to, co chcę im przekazać. Umiem oczywiście też mówić językiem bardzo profesjonalnym, ale ten rezerwuję do spotkań naukowych, wykładów, do publiczności, która będzie rozumiała ten język. Ta „misja” to też pewnego rodzaju próba zbalansowania własnych frustracji językowych – jestem obecnie na etapie remontu domu z dość skomplikowaną sytuacją prawną. I osobiście nie było dla mnie nic gorszego niż niezrozumienie języka, którego używali moi rozmówcy. Prawnicy, którzy używają słów i sformułowań, które powodują mętlik w głowie, czy też budowlańcy mówiący tak, jakby każdy był specjalistą w zakresie doboru różnych rodzajów styropianu. Ja sam nie mam problemu, żeby poprosić o wytłumaczenie „jak debilowi”, ale nie jest tajemnicą, że wielu pacjentów wstydzi się o to poprosić. Dlatego staram się im tego oszczędzić.

Ppk: Choroba powoduje w człowieku lęk. A spotkanie z lekarzem, który jest niedostępny często ten lęk potęguje. Taki człowiek jak Pan może dla wielu osób być czynnikiem znieczulającym w tym dobrym słowa znaczeniu. Lekarz to autorytet, ale autorytet może mieć oczy życzliwego i rozumiejącego człowieka 😊 Przecież tego w chorobie tak bardzo potrzebujemy. Pewnie wiem Pan coś o tym, spotykając się na co dzień z chorymi.  

Dr PK: To ważne, bo w naszym codziennym życiu coraz mniej mamy czasu na kontakt z pacjentem. Jesteśmy zaganiani, mamy stosy dokumentów do wypełnienia i obowiązków do wykonania. Dodatkowo, w czasach pandemii logistyka przyjmowania pacjentów do szpitala też uległa zmianie, co często skutkowało tym, że nasz pacjent na oddziale znajdował się, gdy my już dawno byliśmy poza. Dlatego staram się przerzucać te rozmowy na etap przedszpitalny, kiedy przygotowujemy do leczenia. Wtedy zawsze, niezależnie od tego ile osób puka do drzwi poradni, staram się poświęcić pacjentowi dokładnie tyle czasu, ile potrzebuje. Niestety miewa to też gorsze strony, bo bywa, że pacjenci próbują tę naszą sympatię wykorzystać i traktować jako naszą słabość. Ostatnio pacjentka próbowała wyłudzić zwolnienie sposobem „na miłego doktora”, a to też nie jest właściwe. Wydaje się, że najważniejszym jest znaleźć odpowiednią proporcję czułości i stanowczości, bo nasza praca czasem też tego wymaga. Czasem nie wyglądamy na takich przytulaśnych – np. wtedy, gdy musimy podejmować bardzo trudne decyzje albo forsować rozwiązania niekoniecznie po myśli pacjenta. Nie znaczy to oczywiście, że od razu zamieniamy się w zimne chamidła, ale trzeba umieć dostosować się do sytuacji. Kiedyś usłyszałem, że „w gabinecie jestem mniej wesoły niż na Instagramie”. Zgadza się. Tak bywa, gdy np. mówię komuś, że ma wyjątkowo paskudną i agresywną postać raka, a leczenie nie będzie należało do łatwych.

Ppk: Czy pamięta Pan Doktor dzień, w którym postanowił Pan zostać lekarzem? Co miało wpływ na to, że wybrał Pan tę drogę?  

Dr PK: Nie pamiętam. Ale to nie był zryw. Nie było to też moje marzenie. Dorastałem w domu, w którym oboje rodzice są lekarzami. Jako dzieciak biegałem między stołami laboratorium klinicznego, albo okładaliśmy się z bratem wężami od stetoskopu. Jako synowie jedynej w gminie lekarki widzieliśmy różne rzeczy o różnych porach dnia, których normalne dzieci nie widują. Dookoła byli w dużej mierze ludzie związani z medycyną. A kiedy w liceum przyszedł czas na podjęcie decyzji o wyborze profilu klasy w drugiej połowie nauki (chodziłem do liceum czteroletniego), to ja najbardziej chciałem zostać muzykiem. Marzyłem o życiu na scenie. Ale rozsądek spowodował, że uznałem, iż poza medycyną widzę niewiele innych sposobów na życie. Zdziwienie było duże, bo jakość mojej nauki i wyników bliższa była gwiazdom punk rocka, ale uzyskałem ogromne wsparcie od rodziców w realizacji tego szalonego pomysłu.

Ppk: A czy pamięta Pani dzień w którym postanowił Pan napisać książkę? Co wpłynęło z kolei na tę decyzję 😊 I jak znalazł Pan na to czas?  

Dr PK: Wracałem z jakiejś konferencji, kiedy dostałem z jednego wydawnictwa maila z zapytaniem, czy nie szukam wydawcy. Natknęli się w Internecie na moją twórczość i uznali, że ma potencjał. Potem dość szybko się z tego wycofali, ale na szczęście nie byli to jedyni wydawcy, którzy przeglądają media społecznościowe. A że decyzja już zapadła, to mogłem tylko iść w tę stronę. Dla mnie był to też duży sprawdzian samego siebie, więc tym bardziej mi zależało. Z czasem było niestety gorzej. Po powstaniu pierwszych tekstów był wielomiesięczny okres stagnacji. Kompletnie nie miałem pomysłu na to, jak książka ma wyglądać, o czym mam pisać. Trochę dlatego, że pierwszy wydawca chciał mi narzucić swoją wizję. A chirurg nie lubi, jak mu się coś narzuca ;) Na szczęście obecny wydawca dał mi w pełni wolną rękę. Potem już zaczęły powstawać kolejne teksty, ale najwięcej zawdzięczam pandemii i tygodniowej kwarantannie, gdy mieszkałem w biurze – bez telewizora z Netflixem i wygodnej kanapy, ale za to z komputerem i klawiaturą.

Ppk: „Tam w zlewie stoją naczynia chirurgów z weekendu. Możesz teraz wziąć i je ładnie umyć…” Czytając ten fragment z książki opisujący Pana początki w zawodzie, pomyślałam, że u lekarza niezwykle ważna jest pokora i ten początek Pana drogi był taką lekcją, prawda? Z pewnością nie każdy potrafi ten egzamin zdać 😊  

Dr PK: Ale kiedyś tak było. I choć wiem, że mówię jak stary człowiek, to dzisiaj początkujący chirurdzy są inni. Mój pierwszy, nieżyjący już profesor był osobą, która jak chciała kogoś upomnieć, to aż na parkingu pod szpitalem było go słychać. Nikt nas nie pytał o nasze plany, czy o to, czego chcemy. Trzeba było robić to, co nam kazano. To też nie było tak zupełnie dobre, bo mam wrażenie, że obecnie jest nieco więcej szacunku dla drugiego człowieka. Ale z pewnością uczyło określonej pokory. A ta w życiu chirurga jest niezwykle ważna. Zwłaszcza wtedy, kiedy jest trudno, kiedy są powikłania. Pozwala zapanować nad rozbujanym chirurgicznym ego, które często nie dopuszcza myśli, że coś mogło się zrobić nieprawidłowo.

Ppk: Panie Doktorze, co przesądziło o tym, że wybrał Pan chirurgię? Czy od początku myślał Pan o tej specjalizacji, czy może w trakcie studiów rozważał Pan inne dziedziny medycyny?

Dr PK: Przypadek, bo ja nigdy nie chciałem być chirurgiem. To była jedyna dziedzina, co do której byłem pewien, że nie wybiorę po studiach. Ale pamiętam, jak pierwszy raz byłem na Sali operacyjnej. To miejsce wydało mi się niezwykłe. Mała, gęsto zagospodarowana przestrzeń, w której dziesięciu ludzi porusza się po swoich ścieżkach tak, że sobie nie przeszkadzają. Pamiętam nawet, jaka to była operacja, na której Sali operacyjnej. Potem, jak tylko była szansa, to chodziłem na salę, by czuć ten klimat. Pamiętam, jak byłem pełen podziwu, że operacje się udają ;) a na piątym roku miałem jedne zajęcia, które sprawiły, że już wiedziałem, że operowanie musi być fajne. To były zajęcia z chirurgii rekonstrukcyjnej.

Ppk: Czy takich historii jak ta opisana przez Pana, gdy pacjentka przed operacją zapytała: „Dlaczego pan będzie mnie operował? Nikogo starszego nie było?”, wydarzyło się więcej?  Czy podważanie przez pacjentów Pana kompetencji, strach przed młodym lekarzem wyzwalały w Panu chęć pokazania, ze młody potrafi, działały motywująco, czy powodowały lekkie poddenerwowanie i uświadamiały, że brak doświadczenia może utrudnić pracę?
 
Dr PK: To wciąż aktualna frustracja młodych chirurgów. Rzeczywiście jest tak, że pacjenci trochę patrzą na umiejętności chirurga przez pryzmat wieku i ilości tytułów przed nazwiskiem. A to często, choć nie zawsze jest zgodne. To boli, bo młody chirurg chce operować, chce się uczyć. Chce zdobywać doświadczenie, którego potem będzie potrzebował, gdy będzie starszy i samodzielny. Ale w społeczeństwie nie ma takiej świadomości. Nie ma myślenia o tym, że każdy kiedyś zaczynał. Mistrz świata formuły jeden nie wsiadł od razu do bolidu, a pilot odrzutowca za stery. I oczywiście często na początku tych kompetencji brakuje, ale dlatego właśnie szkolenie młodego chirurga powinno się odbywać pod nadzorem starszego i doświadczonego, by mógł je zdobywać bezpiecznie dla pacjenta. Bo zawsze będzie po drugiej stronie stołu operacyjnego ktoś, kto czuwa, pomaga w momentach trudnych, ale też pomaga przejąć część odpowiedzialności, gdy rzeczy idą nie tak, jak by się chciało. Duża rola w przełamywaniu tego oporu leży po stronie tego starszego chirurga. Ja, gdy daję młodszym kolegom operować, a pacjent ma wątpliwości, to zawsze tłumaczę, że będę obok, będę czuwał i nikt nie zostawi pacjenta sam na sam z młodzieńczą fantazją rezydenta. Najczęściej to działa.
 
Ppk: Czy ma Pan Doktor swojego guru, który był dla Pana inspiracją i motywował Pana w trakcie drogi do zostania lekarzem, a następnie chirurgiem?

Dr PK: Tak, choć czas sprawił, że widzę więcej i myślę więcej. A to pozwala mi oddzielać to, co chcę naśladować, od tego, czego nie chcę powtarzać, bo mi nie pasuje, drażni mnie albo wręcz mi się nie podoba. Wiedzieć, jakim lekarzem chcę być, a jakim chcę nie być. Bo nawet najlepszy lekarz jest tylko człowiekiem, który ma swoje wady i słabości. I chyba to stosunek wzajemnej ilości cech pozytywnych i negatywnych decyduje, czy z kimś zostajemy, czy nie. I to, jak szybko to zobaczymy. Bo najpierw zawsze jest zachwyt. Trochę jak z sylwestrowymi fajerwerkami i syfem, który potem zostaje na śniegu, a zaczyna razić dopiero, gdy rano otworzymy oczy.

Ppk: Czy ciężko jest Panu pogodzić bycie chirurgiem z życiem rodzinnym?  

Dr PK: Ciężko, choć ostatnio się tego uczę. Ponieważ ojcem zostałem bardzo późno, bo już po dwóch specjalizacjach i doktoracie, to postanowiłem, że moja sytuacja jest na tyle stabilna, że mogę przestać się miotać i skupić na rodzinie. Oczywiście na postanowieniu się skończyło ;) bo pracy dalej mam mnogość, ale rzeczywiście staram się oddzielać od siebie te dwie kwestie. Mój syn urodził się chwilę przed pandemią, więc nie mieliśmy też jeszcze okazji przetestować naszej rodziny w trybie z lat wcześniejszych, czyli kilkudziesięciu wyjazdów zawodowych rocznie, ale sam po sobie widzę, że może być inaczej. Nauczyłem się wracać do domu. Kiedyś tej pracy, dyżurów było tyle, że jak wracałem do domu i było jasno, to ogarniał mnie taki dziwny niepokój, że do zmroku kręciłem się po pokoju i dopiero mogłem zacząć żyć, a teraz to się zmieniło. Choć często wracam do domu wtedy, kiedy mogę go już tylko wykąpać i położyć spać. Ale to takie nasze momenty, kiedy nie liczy się telefon czy komputer. Na pewno dużym utrudnieniem dla życia rodzinnego jest nieprzewidywalność naszej pracy i trudne do zaplanowania godziny. Nie dalej jak tydzień temu zaprosiliśmy z żoną gości w sobotę. W południe okazało się, że trzeba będzie operować, a o osiemnastej zaczęliśmy. Impreza zaczęła się trzy godziny później. Na szczęście po tylu latach nikogo to nie dziwi. Wszyscy w rodzinie i wśród znajomych wiedzą, że jak telefon nie odpowiada, to znaczy, że pewnie operuję i należy cierpliwie czekać aż skończę.

Ppk: Trzeba przyznać, że chirurgia onkologiczna to dziedzina medycyny niezwykle ciekawa, jednak również bardzo obciążająca psychicznie. Z tego względu wielu lekarzy stając przed wyborem specjalizacji, odrzuca tę dziedzinę z obawy, że nie będą w stanie udźwignąć tego, że w niektórych przypadkach pozostaną bezradni. Czy ma Pan Doktor jakąś odskocznię, która pozwala Panu się odstresować i złapać dystans?  

Dr PK: Mam różne. Najczęściej jest to muzyka. Kiedyś największe stresy rozładowywałem, grając na perkusji. Szedłem na strych w domu rodzinnym i cała ulica cierpiała razem ze mną ;) Obecnie też lubię odpłynąć w dźwięki, choć w swej niespokojnej naturze bardzo różne rzeczy potrafią mnie zająć na tyle, żeby zapomnieć o tym, co złe. Ostatnio duży spokój odnajduję w stolarce i robieniu prac domowo-remontowych. Czym jest nie do końca udana operacja przy konieczności zagipsowania dziury w ścianie albo skręcenia kilku mebli? ;) a tak zupełnie poważnie, to jest to bardzo trudna kwestia. Medycyna to taka dziedzina, którą często przynosimy do domu, a jak wspomniałem na początku, ja emocji nie potrafię ukryć, więc
dbam o to, by pasji mi nie zabrakło.

Ppk: Co gdyby nie medycyna?  

Dr PK: Prawdopodobnie muzyka, choć patrząc z perspektywy lat na moje młodzieńcze plany, to pewnie byłby to najgłupszy wybór z możliwych. A tak naprawdę, to nie mam bladego pojęcia. Moja żona się czasami irytuje, bo ja jestem tak zbudowany, że różne rzeczy mnie ciekawią, co powoduje dużą zmienność i nieprzewidywalność w moich planach. Mogę grać, budować biurko, nagrywać filmy albo latać dronem w zasadzie jeden po drugim. Lubię poznawać nowe rzeczy i nabywać nowe umiejętności, dlatego pewnie coś równie fajnego by się znalazło.

Ppk: „Cały przeoperowany dzień napełnił ciało miłą porcją endorfin poprawiających humor i dających, mimo odczuwalnego już zmęczenia, poczucie samospełnienia.” Porównuje Pan Doktor ten moment w życiu młodego chirurga, kiedy przełożeni dochodzą do wniosku, że posiadamy na tyle umiejętności i sprawności manualnej, iż można nam zacząć wyznaczać poważniejsze zadania i coraz trudniejsze operacje do uczuć jak w trakcie pierwszej jazdy samochodem na przednim siedzeniu lub w momencie, gdy na imprezie z okazji osiemnastych urodzin ojciec stawia przy twoim talerzyku kieliszek i napełnia go sokiem dla dorosłych” 😊 To są momenty, które zapamiętujemy do końca życia. Jakie chwile obecnie dodają Panu energii, powodują, że pomimo zmęczenia czuje Pan szczęście i spełnienie? Jakie momenty dodają Panu Doktorowi skrzydeł i udowadniają, że jest Pan na właściwym miejscu? Czy jakieś wydarzenia w karierze lekarza szczególnie utkwiły Panu Doktorowi w pamięci?  

Dr PK: Obecnie jestem w niebezpiecznym dla chirurga momencie, czyli gdzieś około czterdziestego roku życia. Bo z jednej strony to ponoć najlepszy czas w życiu chirurga, gdy oś chęci-umiejętności-sprawność jest najkorzystniej ułożona, ale z drugiej nachodzą myśli o zwolnieniu tempa, zaczęciu korzystania z życia, czyli ukrytego w pięknych słowach zdziadzienia. I trzeba podjąć decyzję, którą drogą pójść. Na szczęście mam teraz możliwość rozwoju. Może niekoniecznie w kierunku, który planowałem, ale zawsze to rozwój. To on sprawia, że trwam i każdego bladego świtu zwlekam ciało z łóżka. Radość z wykonanych pierwszych coraz bardziej zaawansowanych operacji danego typu, wprowadzania nowych technik operacyjnych, czy osiągania coraz lepszych efektów leczenia. Gdy to się skończy, skończę się jako chirurg.

Ppk: Pana książka przypomniała mi pewną historię z mojego dzieciństwa. W moim domu rodzinnym na półce stała stara książka „Pamiętniki lekarzy.” Nie była to lektura odpowiednia dla malej dziewczynki, ale pamiętam, że często spoglądałam na grzbiet tej książki i wyobrażałam sobie, że na jej stronach jest opisany świat niedostępny dla przeciętnego człowieka. Dzisiaj wspominając tamtą książkę i przypominając sobie tę ciekawość dziecka, myślę, że dla wielu osób Pana książka stanie się takim  wizjerem, przez który będą mogli podejrzeć życie lekarza. Ma nadzieję, że sięgną z ciekawości, a otrzymają wiele więcej niż tylko jej zaspokojenie.  

Dr PK: Właśnie taki był zamysł tej książki. Ale nie tylko jej, bo moja działalność internetowa od samego początku taki cel miała. Chciałem uchylić drzwi bloku operacyjnego. Pokazać, co kryje się za napisem „Blok operacyjny - wstęp wzbroniony”. Pamiętam, jak sam miałem ciarki na plecach w czasach przedmedycznych, gdy mijałem takie duże szklane drzwi, które czasem się uchylały, a człowiek na leżącym wózku znikał w ich odmętach. Myślałem jak tam jest, co tam robią. Dlatego nie dziwię się, że ludzie chcieliby wiedzieć, zobaczyć, poczuć. Ja za każdym razem idąc na blok operacyjny, mam takie poczucie wstępowania do innego świata. Mimo że byłem tam tysiące razy. To uczucie, które bardzo ciężko opisać nawet, gdy sprawnie posługuje się słowem. To trzeba przeżyć. Dlatego zaprosiłem do niego czytelników. Uchyliłem drzwi.

Ppk: Panie Doktorze, dziękuję za poświęcony czas i życzę wielu sukcesów zawodowych, satysfakcji i tego, by nie zatracił Pan tej radości, której tak bardzo wszyscy potrzebujemy.  

Dr PK: Bardzo dziękuję. To była duża przyjemność. Państwu życzę po pierwsze zdrowia, ale też normalności i wiary w to, że może być fajnie, nawet jak akurat nie jest.
​​
POLECAMY: ​

KUPISZ TUTAJ>>

NOWOŚĆ! 

Paweł Kabata

"O chirurgii inaczej" 

​Wydawnictwo Editio

PREMIERA ODBYŁA SIĘ 14 LIPCA!