W BAŃCE ILUZJI

W BAŃCE ILUZJI

Jak być szczerym ze sobą. Mechanizmy obronne

​Mija rok od czasu, gdy mąż Julii zaczął wychodzić sam na spotkania towarzyskie, tłumacząc jej, że nudziłaby się wśród samych mężczyzn. Poczuła się wówczas jak niepotrzebna rzecz. Z czasem męskie wieczory stały się coraz częstsze, a męża nawet na tłumaczenie nie było już stać.
 
Ich znajomość trwa od paru miesięcy. Basia stawała się mu coraz bliższa, ale każda próba postawienia kolejnego kroku w tej relacji kończyła się dla Dawida fiaskiem. Dziewczyna wyraźnie dawała znać, że nie chce iść dalej.
 
Wizyty teściowej na początku małżeństwa irytowały Hanię. Dochodziła do wniosku, że tworzą jakiś magiczny trójkąt: ona, mąż i jego mama. Czuła wszędzie jej cień, widziała, że mąż radzi się jej przed podjęciem każdej ważnej, ale i błahej decyzji.
 
Julia zaczęła powoli dostrzegać plusy swojej sytuacji. Przekonywała samą siebie, że dzięki częstym wyjściom męża może odpocząć, poczytać, wrócić do swojej dawnej pasji - malowania, zapraszać przyjaciółki na pogawędki. Uznała, ze taka przestrzeń jest jej potrzebna. Tylko czasami gdzieś w środku czuła bunt…
 
Oskar doceniał, że Basia jest osobą, która wie czego chce. Cieszył się, że jest dla niej kimś ważnym, że mogą wzajemnie na siebie liczyć, że koleżanka zgadza się na wspólny spacer, wyjście do kina. Zaczął sobie tłumaczyć, że ona jest inna niż kobiety, które dotychczas spotykał, że nie jest osobą, która dziś weźmie ślub, a za rok będzie już po rozwodzie. Ale pojawiały się chwile, gdy miał ochotę zapytać Basię, jak widzi przyszłość ich relacji i czy może liczyć na coś poważniejszego z jej strony. Nie pytał jednak, bo bał się, że ją straci…
 
Teściowa stała się osobą, na którą Julia z mężem zawsze mogli w wielu sytuacjach liczyć. Gdyby nie ona, nie byłoby ich stać na kupno wymarzonego domu - to mama Bartka pożyczyła im pieniądze i dzięki jej znajomościom byli w stanie załatwić wiele spraw. To ona była tą,  która chciała dla nich jak najlepiej. Jest mądra, doświadczona, życzliwa, czego chcieć więcej. Ale…
 
Julia, Oskar i Hania zaprzeczali przed samymi sobą, że coś w ich życiu dzieje się nie tak. Wykreowali życie, w którym według nich wszystko funkcjonowało nienagannie, z którego był zadowoleni. Nawet mieli poczucie, że sprawują nad nim kontrolę. Nie zdawali sobie sprawy, że powoli wpadali w sidła mechanizmów obronnych, czyli nieświadomych sposobów radzenia sobie z konfliktami wewnętrznymi. Wygodniej im było siebie oszukiwać, wiedząc, że stan rzeczy, na który tak naprawdę nie czują zgody, jest przez nich akceptowany.


„Większość z nas, a może nawet każdy, ma w swoim <<życiowym pakiecie podręcznym>> zestaw iluzji/przekonań/mrzonek na temat siebie oraz  innych, który działa niczym poduszka powietrzna — amortyzuje bolesne zderzenie z rzeczywistością. Kiedy nie chcemy zmierzyć się z niewygodną prawdą na temat samych siebie czy też bliskich nam osób, sięgamy po takie dobrze nam znane zdania — wentyle bezpieczeństwa (…) Takie życie w kokonie iluzji opiera się zwykle na stosowaniu tak zwanych mechanizmów obronnych”.*
 
Mechanizmy obronne, jak sama nazwa wskazuje, są ochroną przed zagrożeniem, pojawiają się one wówczas, gdy doświadczamy silnych emocji. Ich celem jest  ochrona  naszego ego, naszego wewnętrznego świata przed zbyt silnymi zmianami czy emocjami. Z jednej strony mają pomóc w utrzymaniu równowagi psychicznej, ale z drugiej – bywają źródłem wielu problemów, gdyż zniekształcają rzeczywistość i w pewnych wypadkach mają destrukcyjne działanie. Człowiek zamiast stawić czoła, rozwiązać problemy, odsuwa je od siebie i  „sięga” po mechanizmy  obronne. One stają się kołem ratunkowym, gdy w sytuacjach, kiedy życie nas przytłacza i sprawy toczą się nie po naszej myśli. Niekiedy pozwalają nam poczuć się lepiej, ale czasami stają się czymś, po co sięgamy za często i wówczas nasze życie staje się iluzją.
 
Julia, Basia i Oskar stosowali mechanizm obronny zwany racjonalizacją, a ściślej mówiąc, słodkie cytryny. Polega on na zaprzeczeniu sytuacji lub emocjom przy pomocy logicznego i akceptowanego społecznie wytłumaczenia, jest udowodnieniem sobie, że sytuacja (obiektywnie zła), w której się znaleźliśmy, wcale nie jest taka zła, jak się nam na początku wydawało. Julia, Basia i Oskar czuli się lepiej i pewniej w sytuacjach, które czasami irytowały ich i stawały się nie do zniesienia, gdy tłumaczyli sobie, że czerpią korzyści, gdyż mają czas dla siebie, spędzają czas z wartościową dziewczyną, mogą liczyć na pomoc teściowej, dzięki której zyskali dużo.
 
Innym rodzajem racjonalizacji są kwaśne winogrona, czyli uznawanie za nieważny cel, którego nie osiągnęliśmy.
 
Poza racjonalizacją stosujemy też inne mechanizmy obronne, miedzy innymi:

1. Zaprzeczanie - ignorowaniu nieprzyjemnych dla nas faktów, negatywnych myśli i niechcianych uczuć, czyli udawanie, że sytuacja nieprzyjemna nie ma miejsca.
2. Wyparcie - usunięcie ze świadomości treści, które nam nie odpowiadają, które są dla nas bolesne, zagrażające lub przywołują nieprzyjemne skojarzenia.
3. Projekcja - przypisywanie  nieświadomie własnych trudnych/niepożądanych emocji (a także cechy uczuć, poglądów) innym. Pozwala na ukrycie przed świadomością przykrych (czasem traumatycznych) bądź nieakceptowanych społecznie wydarzeń.
4. Idealizacja  wyobrażanie sobie kogoś lub daną sytuację o wiele bardziej optymistycznie niż ma to miejsce w rzeczywistości. Przypisywanie szczególnej wartości i mocy ludziom, od których emocjonalnie jesteśmy zależni.

Zmierzenie się z prawdą bywa bolesne, szczególnie gdy za murem obronnym chowałyśmy się latami. Ale przedostanie się przez niego spowoduje, że spojrzymy w zupełnie innym świetle na siebie i swoje życie i wreszcie będziemy mogły oddychać pełną piersią i odzyskać spokój oraz bezcenne poczucie, że jesteśmy osobami wartościowymi, które mają wpływ na swoje życie.
 
Pamiętajcie, że „Życie w bańce iluzji da nam ułudę zadowolenia, ale odsunie nas od autentycznego szczęścia. Sprawi, że będziemy sabotować własny rozwój, nie stawimy czoła życiu.”*

*Fragmenty  pochodzą z książki M. Janiszewskiej/A. Klos "Jak być szczerym ze sobą.", Sensus, 2021
​

​Katarzyna Krakowska
współautorka bloga

Jeżeli przeżywasz trudne chwile, nie możesz poradzić sobie z tłumionymi uczuciami, targają Tobą emocje - pomożemy CI. O ile chcesz skorzystać  z naszej wiedzy i doświadczenia, zapraszamy na porady on line. Wielu osobom pomogłyśmy, pomożemy i Tobie :) Możemy pomóc Ci inaczej patrzeć na świat... bo przecież wszystko zaczyna się w naszej głowie!