Nie spodziewała się, że ta oaza spokoju, do której w końcu dotarła, stanie się po paru latach miejscem, gdzie zacznie brakować wody gaszącej pragnienie i powietrza pozwalającego spokojnie oddychać. To właśnie tutaj poczuła się wolna, to tu przed trzema laty w końcu mogła być sobą. Ale jak się okazało, nic nie trwa wiecznie… A może to demony przeszłości zaczęły do niej powracać?

Spacerując po parku, Majka wyznała przyjaciółce, że ma świadomość przenoszenia na swój obecny związek pewnych wyuczonych zachowań z poprzedniego małżeństwa, które nie pozostawiło po sobie dobrych wspomnień… „Mój  problem polega na tym, że czuję się w obowiązku, aby Michał był zadowolony, uważam, że to jest moje zadanie. Dlatego staram się zmienić  jego nastawienie, ponieważ życie w takim stresie mnie paraliżuje. Gdy wychodzę z domu pobiegać, gdy idę na próbę chóru, albo spotkać się z kimś bliskim, na przykład z Tobą, to wiem, że on jest bardzo niezadowolony, ponieważ chce, abym jak najszybciej była z nim w domu. I to odbiera mi całą przyjemność. Spieszę się, dzwonię, wyjaśniam, przepraszam za to, że robię to, co lubię i co jest dla mnie ważne, gdyż wiem, że na mnie czeka i się niecierpliwi. A przecież każdy ma prawo do… Wiesz chyba o co mi chodzi? Gdy wczoraj wróciłam z próby chóru i usłyszałam, że martwił się, że tak długo mnie nie było, bo przyszłam 10 minut później niż zwykle, to coś we mnie pękło… Poczułam się jak na smyczy, na której byłam przez wszystkie lata małżeństwa. A przecież z Michałem miało być inaczej. Ta sytuacja spowodowała, że czułam wściekłość i moją złość wyraziłam podczas kolacji. Odnoszę ogólnie wrażenie, że ostatnio nakręcam się, że jak zacznę wylewać moje żale, to ciężko jest mi skończyć. Już sama siebie nie poznaję. A przy kolacji chodziło mi oczywiście o Idę. ”

Gdy szesnastoletnia córka Michała zamieszkała z nimi przed rokiem, Majka z otwartymi ramionami powitała ją w progach swojego domu. Jak się szybko okazało, ta młoda osoba nie sprawiała problemów, była cicha, spokojna, nie wadziła nikomu. Ale paradoksalnie z tygodnia na tydzień, z miesiąca na miesiąc Majka odczuwała coraz większy dyskomfort. Obserwując zachowania dziewczyny, miała ochotę ingerować w jej wychowanie. Nie rozumiała izolowania się od rówieśników, braku aktywności, nieracjonalnego odżywiania się. Niepokoił ją brak reakcji ojca. Miała poczucie, że z tą dziewczyna dzieje się coś złego. Nie wyobrażała sobie takiej postawy obojętności u siebie w stosunku do swoich już dorosłych dzieci, gdy te były w wieku Idy. Ale Michał nie wiedział, w czym ona widzi problem. Był zdania, że skoro córka ma dach na głową, wyżywienie, jest czysto, schludnie i modnie ubrana, to  wszystko gra. I na zewnątrz wszystko grało. Majka była tego pewna. Ale… doskonale wiedziała, że to za mało!

Majka… Wyjątkowa kobieta, która by serce oddała drugiemu człowiekowi, która umiała z dystansem podchodzić do siebie. I nagle… zaczęła wpadać w pułapkę. Dzisiaj zrozumiała, że w Idzie widziała siebie. Dziewczynkę, a potem dziewczynę, której dla osoby patrzącej z zewnątrz niczego nie brakowało. Ale nie miała tego, czego najbardziej potrzebowała - zainteresowania ze strony mamy, która samotnie ją wychowując, była skupiona na zaspokojeniu jej wielu potrzeb, ale niestety nie tych, które były dla Majki najważniejsze. Patrząc dzisiaj na Idę, widziała siebie sprzed lat, a w Michale swoją matkę zostawiającą dziecko samo sobie…
​
Gdy Michał w drzwiach powitał ją słowami „Dobrze, że już jesteś” - nie poczuła w nich troski i miłości, ale chęć zniewolenia i ograniczenia. A to z kolei spowodowało wieczorny wybuch podczas kolacji i wygarnięcie mu niewłaściwej - według niej - postawy rodzicielskiej, która była, jak uważała, nie do zaakceptowania. Zastanawiała się, jak zmienić jego zachowanie, gdyż relacja z najbliższą osobą, zaczęła być coraz bardziej stresująca. 

Jak Majka może odzyskać wewnętrzne wyciszenie, jak wyłączyć autopilota i spróbować przejmować kontrolę nad własnym życiem?
Czy jej zachowanie nie przypomina wielu naszych postaw? Czy nie targają nami podobne emocje? Czy w głowie nie mamy gonitwy myśli i paraliżującego nas niewytłumaczalnego niepokoju? Czy relacje z bliskimi, zamiast nieść wsparcie, jeszcze bardziej nas stresują? A może nawet nie umiemy, tak jak to zrobiła Majka, zatrzymać się i przyznać przed samym sobą, że coś nie tylko z otoczeniem, ale i z nami jest nie tak.

Majka skupiała swoją uwagę na innych - na Michale i na Idze i nie było to niczym dziwnym. Czuła zagrożenie, gdyż w pamięci miała wcześniejsze doświadczenie z mężem, który trzymał ją na krótkiej smyczy, ograniczał wolność, przy którym nie miała możliwości bycia sobą. Nagle w relacji z Michałem zaczęła odczuwać przedsmak prowadzący do znanego jej piekła. Zaczęła czuć niepokój będący reakcją lękową na być może wyobrażone zagrożenie. Przeszła na tak zwane „widzenie tunelowe”*, które - jak możemy się  domyślić - jest bardzo ograniczające. Chcąc się chronić, zaczęła inwestować energię po to, by wpłynąć na zachowanie innych, których przecież i tak nie była w stanie kontrolować.

Terapeutka dr Kathleen Smith w książce „Nie wszystko będzie źle”, która jest godna polecenia każdemu, przedstawia teorię zachowań ludzkich zwaną terapią Bowena. Jako psychologowi bardzo mi się ona podoba i często w swojej pracy terapeutycznej wykorzystuję wiele jej elementów. Według Bowena człowiek odczuwający niepokój, na ogół pragnie zmienić podejście i zachowanie innych osób, stara się uspokoić otoczenie, aby jemu samemu udało się odprężyć. A przecież nie jesteśmy zawsze w stanie wpływać na zachowania innych. Dużo łatwiej i skuteczniej jest wpłynąć na siebie, na to, na co my sami mamy wpływ. Majka, gdy przystanęła, widziała, że problem niekoniecznie jest w zachowaniu Michała, ale w jej podejściu do postawy, którą prezentował. Jako osoba o dużej samoświadomości zorientowała się, że koncentrując się na Michale, może paradoksalnie przestać mieć wpływ na bieg wydarzeń i wpaść w pewnego rodzaju pułapkę, odrywając uwagę od samej siebie.
 
Majka, jak wielu z nas w sytuacji niepokoju, zadawała sobie pytanie „dlaczego” sugerujące popełnienie błędu przez Michała. Dlaczego on chce mnie zniewolić? Dlaczego on źle wychowuje córkę? Odpowiedzi na postawienie pytania „dlaczego” ułatwia nam zrzucenie winy na kogoś innego. A należałoby skupić się na sobie, gdyż to my jesteśmy zmienną w równaniu, na którą mamy wpływ. I to my możemy sobie pomóc poprzez skupienie się nie na innych, ale na sobie. „To, jak szybko można się nauczyć  skupiania uwagi na własnym ja, zależy od kilku czynników. Jednym z nich jest to, jak silne ma się poczucie własnej wartości  w konkretnej sytuacji."*

Z reguły, gdy skupimy się na roli, jaką odgrywamy w swoim związku, zaczniemy się uspokajać. Wynika to z faktu, że będziemy mogli skoncentrować się  na tym, co możemy kontrolować, czyli na samym sobie. Majka zaczęła dostrzegać, że projektuje relację z poprzedniego małżeństwa na obecny związek, w Michale widzi osoby, przez które cierpiała w swoim życiu (matkę, męża), a w Idze siebie sprzed lat. Zrozumiała, że to ją irytują słowa Michała, który pewnie wolałby, aby siedziała z nim na kanapie każdego wieczora, podczas gdy ona lubi aktywnie spędzać czas i wie, że nie ma to negatywnego wpływu na funkcjonowanie związku. Musi jedynie zmienić podejście do jego słów. Nie ma sensu jego zmieniać, ale własne podejście.

​TRZY KROKI KOBNCEPCJI BOWENA

W swojej książce "Nie wszystko będzie źle" Kathleen Smith podaje ogrom wskazówek do wykorzystania w różnych sytuacjach i różnych dziedzinach życia (relacje z innymi, kariera, otoczenie), w których to niepokój może wpędzić nas w kłopoty. Między innymi podsuwa nam propozycję trzech kroków koncepcji Bowena, które możemy wykorzystywać w celu odzyskiwania zdolności do kierowania swoim życiem:

1. Obserwuj

• W jakich relacjach zazwyczaj skupiasz się na obwinianiu innych?
• W jakich sytuacjach próbujesz zmienić innych, aby poradzić sobie z własnym niepokojem?
• Jakich emocji i objawów fizjologicznych doświadczasz w sytuacjach, kiedy jesteś skoncentrowana na innych?

 
 2. Oceniaj

• W jakim stopniu twoje skupienie na innych wydaje ci się sprzeczne z podejściem osoby, którą chciałabyś być?
•  Co mógłbyś zrobić w zgodzie z własnym ja w sytuacjach, w których zwykle zrzucałaś winę na innych?
• Czy jest jakaś wiedza/mądrość, którą chciałaś wykorzystać w takich sytuacjach?

3. Przerywaj

• W jakich spodziewanych w najbliższym czasie sytuacjach będziesz mogła podjąć ćwiczenia w skupianiu się na sobie?
• Jak możesz się powstrzymać od koncentrowania się na innych dla radzenia sobie ze swoim niepokojem?
•  Którzy ludzie i jakie zasoby mogą ci pomóc bardziej skupiać się na sobie?

Kathleen Smith chce, abyśmy poprzez lekturę zrozumieli, jak „uzyskać lepszy obraz budowania silniejszego ja przy jednoczesnym zmniejszaniu ogólnego poziomu lęku i niepokoju”.*
 
„Niektórzy mogą twierdzić, że skupianie się na sobie, podczas gdy świat płonie, jest podejściem raczej egoistycznym. Myślę jednak, że prawdziwy problem polega na tym, że brakuje nam wystarczająco silnego ja w tym, jak reagujemy na wyzwania, z którymi musimy się zmierzyć. To właśnie najspokojniejsi ludzie staną się twórcami zmian, ponieważ doskonale rozumieją, że w niespokojnym równaniu dzisiejszego świata są jedyną wartością, którą mogą manipulować i zarządzać. Warto pamiętać, że tylko zmieniając siebie, możemy zmienić to równanie. Budując solidniejsze ja, pomagasz się uspokoić swojej rodzinie, społeczności i całej planecie. Czy kiedykolwiek pomyślałeś, że masz w sobie tak potężną moc?”*
​

* Fragmenty pochodzą z książki DR KATHLEEN SMITH "NIE WSZYSTKO BĘDZIE ŹLE", Wyd. Znak Literanova, 2020
​

Paweł i Marta. Młodzi, inteligentni, wykształceni i atrakcyjni. Obydwoje otoczeni grupą znajomych, przyjaciół, a tak bardzo samotni. Poznałam ich na mojej drodze zawodowej, natomiast oni nigdy się spotkali, choć tak wiele ich łączy, przede wszystkim nieumiejętność nawiązywania bliskich relacji emocjonalnych i wchodzenie w związki.

Marta jest uroczą, piękną kobietą. Ukończyła architekturę. Praca, pasja, głowa pełna pomysłów, przelotni mężczyźni. Ona jedna wie, że prześladuje ją czas dzieciństwa, który pozostawił ślad w jej psychice, jak mówi: „na całe życie”. Wchodząc w relacje z mężczyznami zachowuje się nie jak dojrzała trzydziestolatka, lecz jak siedemnastoletnia dziewczynka. O swoim ostatnim związku mówi tak: „wszystkiego w życiu właściwie dowiedziałam się od Kuby - mojego ostatniego mężczyzny. Analizowaliśmy moje porażki, cieszyliśmy się z sukcesów, przytulał, gotował, kochał. Wszystko to, czego nie dała mi rodzina, dał mi on, ale nie pisał się na taką rolę. Ja zadurzałam się w innych facetach, więc się rozstaliśmy w końcu. Ale nawet jest mi z tym OK, bo tak jakoś prościej. Będę tęsknić za tym, co miałam z nim, bo jest mega mądry i znajduje rozwiązania na wszystko i zawsze mogłam się do niego zwrócić, na niego liczyć.  Poza tym on pokazał mi, że jestem szczęśliwa, a tego smaku się nie zapomina. Przy nim piękniałam i promieniałam. Wytrzymał ze mną dużo. Oj... dawałam, mu czasem popalić. Ale nie chciał być tatusiem i nie ma co się dziwić.” 

Paweł w momencie, gdy zorientował się, że należałoby podejmować męskie decyzje wycofywał się rakiem. Prawnik z doktoratem, dorosły metrykalne, a zachowanie i  emocje dziecka. Czterdziestoletni mężczyzna w spodniach na szelkach, wieczny chłopiec.

Marta szukała miłości w ramionach silnych, opiekuńczych mężczyzn i pomimo, iż było jej z nimi dobrze, zdradzała ich. Oni mieli pełnić w jej życiu rolę ojca, którego nie miała, a ona wchodziła w rolę poszukującej wrażeń rozkapryszonej dziewczynki.

​Paweł wciąż uzależniony od matki, której nienawidził. Bojący się wejść w relacje z kobietami, niedojrzały i nieodpowiedzialny.

Dlaczego tak wygląda ich obecne życie?  

Marta tłumaczy swoją postawę przekleństwem  braku miłości i akceptacji. Opowiada o  rozstroju nerwowym, które komplikuje zdolności poznawcze i koncentrację uwagi oraz spokój wewnętrzny. Wspomina czas nauki w szkole, gdy była najlepszą, niesprawiającą problemów uczennicą, pomimo, iż jej życie rozsypywało się na najdrobniejsze kawałeczki. Mówi, że była to ucieczka w  naukę. Jej siostry wpadły w depresję i nie chodziły do szkoły. Dla Marty szkoła i nauka były jedyną rozrywką. W domu nie miała co robić, a wszystko wokół bardzo ją ciekawiło. I to wyszło jej na dobre, gdyby nie blizny… ​

Paweł w pewnym momencie pękł. Wykrzyczał to, co chciałby powiedzieć matce. Miał do niej pretensje, żal, mówił nawet o  nienawiści, ale z drugiej strony tłumił te uczucia w sobie, bo nie wypada, nie wolno. To przecież matka. Dobrze jednak widział, że relacja między matką a nim była dziwna. Nigdy nie odczuł z jej strony miłości, akceptacji. Traktowała go jak rywala. Ona nie była, jak nazwaliby twórcy Analizy Transakcyjnej,  osobą dorosłą, ani rodzicem, ona pomimo swoich 30,40,50, potem 60 lat wciąż była emocjonalnym dzieckiem. W takiej relacji matka – syn trudno stać się mężczyzną. Jeżeli nie będzie nam dane być dziećmi, jeżeli nie doświadczymy bezwarunkowej miłości, akceptacji, wsparcia wówczas, gdy tego potrzebujemy, w wieku dojrzałym będziemy infantylni. Mężczyzna nie będzie w stanie zapewnić oparcia kobiecie. Będzie szukał silnych kobiet, gdyż będzie poszukiwał w kobietach matki, ale w pewnym momencie będzie się z tego związku wycofywał.


Marta pamięta odejście ojca. To było jak trzęsienie ziem. Ktoś, kto miał zapewniać poczcie bezpieczeństwa, odszedł.  I nie chodziło  tu tylko o bezpieczeństwo fizyczne i finansowe, ale przede wszystkim psychiczne.
​
Jak wiadomo dziecko czuje się psychicznie bezpieczne, gdy jest kochane, gdy wie gdzie jest jego miejsce, gdy czuje, że jest tam chciane i bardzo ważne dla swoich rodziców. Dziecku, którego ojciec porzuca, wali się jego  świat. Bardzo ważna potrzeba – potrzeba bezpieczeństwa w tym momencie nie może być zaspokojona. O ile część osób dorosłych potrafi poradzić sobie z niezaspokojonymi potrzebami, z niemożnością zrealizowania celu, do którego dążyło, o tyle dziecko nie jest w stanie sobie dać rady z tą sytuacja. U dziecka rodzi się lęk i napięcie. Lęk, którego istotą jest ciągłe oczekiwanie na coś strasznego, bo skoro odszedł ojciec, który miał być ostoją, to w każdej chwili coś jeszcze może się wydarzyć i ten lęk wzmaga napięcie. Z kolei wzrastające napięcie potęguje lęk i tak nakręca się nerwicowe błędne koło. Ten mechanizm ma naturalną tendencje do utrwalania i pogłębiania się. Dochodzi u dziecka do powstania zachowań nerwicowych. Dziecko budzi się w nocy, trzęsą mu się ręce, zapiera mu dech w piersiach, wszystkiego się boi, itd. Jeśli odchodzi najbliższa osoba, człowiek, który miał  dawać miłość, akceptację to znaczy - w odczuciach dziecka - odrzuca mnie, bo nie zasługuję na miłość. Skoro najbliższa osoba nie kocha, widocznie nie jestem wart tej miłości. Jestem złe, beznadziejne, do niczego się nie nadaję. Życie dziecka traci sens. Prowadzi to do rozwoju depresji. Dziecko jest smutne, nic je nie cieszy, nie potrafi się na niczym skoncentrować, bardzo nisko ocenia siebie i swoje możliwości, traci apetyt albo wręcz przeciwnie je, żeby zapomnieć. Widzi siebie jako nieudolne, bezwartościowe, ma powracające poczucie winy.

Paweł zrozumiał, że ma prawo do złości, nienawiści, żalu... Zrozumienie całej trudnej sytuacji, dało mu poczucie wielkiej ulgi. Dotarło do niego, że w rodzinie, poprzez rodziców w dziecku tworzą się podstawy psychiki, zręby osobowości. To rodzice są pierwszymi ludźmi, którzy mają najbardziej istotny wkład w budowę i rozwój całego bogactwa życia emocjonalnego. Od nich dziecko odbiera pierwsze gesty i zachowania, które powinny być wyrazem miłości, radości i dumy. Zrozumiał, iż to nie w nim jest problem, że jego zachowanie jest tylko konsekwencją tego, co wydarzyło się przed laty.
​
Zarówno Marta, jak i Paweł stosowali schematy wyniesione z dzieciństwa. Sposoby reagowania, które zostały w nich utrwalone i silnie zakorzenione, powodowały zaburzenia relacji w dorosłym życiu. Ten posag, te ślady przeszłości, bardzo często rujnują nasze życie, o ile w porę nie zorientujemy się, co nami rządzi. Parę tygodni temu Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne wydało naszym zdaniem rewelacyjną książkę, napisaną w przystępny sposób, a pokazującą zarówno jak rozpoznawać schematy, ale również w jaki sposób z nich się wydostać. ,,Relacje na huśtawce” to książka, która laikowi pomoże zrozumieć prawa, które nim rządzą, a dla wielu psychologów będzie narzędziem przydatnym w codziennej pracy. 


​* Imiona i okoliczności zostały zmienione tak, aby uniemożliwić identyfikację realnych osób
​

Jeżeli przeżywasz trudne chwile, nie możesz poradzić sobie z tłumionymi uczuciami, masz problemy w relacjach interpersonalnych, - pomożemy CI. O ile chcesz skorzystać  z naszej wiedzy i doświadczenia, zapraszamy na porady on line. Wielu osobom pomogłyśmy, pomożemy i Tobie :) Możemy pomóc Ci inaczej patrzeć na świat... bo przecież wszystko zaczyna się w naszej głowie! ​

​​Dzisiaj mamy przyjemność zaprezentować wywiad, który przeprowadziłyśmy z dr nauk medycznych Pawłem Kabatą - chirurgiem, onkologiem oraz autorem książki "O chirurgii inaczej", człowiekiem, o którym mówi się, że jest najlepszym chirurgiem wśród pisarzy i najlepszym pisarzem wśród chirurgów. 

Psychologia przy kawie: Panie Doktorze, gdy wspomniałam w domu o tym, że będę przeprowadzała z Panem wywiad, okazało się, że moja córka od paru lat obserwuje Pana profil na Instagramie. Pana nazwisko wywołało uśmiech na jej twarzy i usłyszałam wiele miłych słów kierowanych pod Pana adresem. Czy widzi Pan, że istnienie w mediach społecznościowych powoduje tak wielką rozpoznawalność i sympatię?

Dr Paweł Kabata: Skłamałbym, mówiąc, że nie ;) Moim problemem od zawsze było to, że nie potrafiłem udawać i wszystkie emocje – zarówno te złe, jak i dobre były od razu zauważalne. Dlatego nie będę się silił na fałszywą skromność, choć do chwalipięt też nie należę. A tak całkiem poważnie, to bardzo miłe. Cieszy to mnie, jako autora treści przeznaczonych dla moich odbiorców, że podoba im się to, co robię. Lubię wchodzić w interakcje z obserwatorami, spotykać wśród studentów. Zresztą, gdyby tak nie było, to już dawno nie byłoby @chirurgapawła, bo jestem też dosyć niecierpliwy. Nie umiałbym czekać miesiącami aż w końcu ktoś mnie dostrzeże. Dlatego teraz łapię te chwile w ilościach, jakie są tylko możliwe.

Ppk: Pomyślałam, że w czasach gdy tyle złego mówi się o polskiej służbie zdrowia, gdy lekarz często postrzegany jest jako pyszałkowaty zarozumialec, taki człowiek jak Pan – taki swój, tak bliski każdemu, nawet prostemu człowiekowi, ciepły, empatyczny, mówiący językiem zrozumiałym nawet dla niewykształconego człowieka może spowodować, że ludzie zaczną bardziej przychylnie patrzeć na lekarzy :) Mam rację?

Dr PK: W zasadzie to nakręca moją działalność. Od zawsze mówiłem, że celem mojego bloga, choć zwykle w tej części edukacyjnej, jest tłumaczenie z medycznego na polski. Nie ma nic bardziej frustrującego niż nierozumienie tego, co ktoś do nas mówi. Dlatego staram się mówić tak, by ludzie zrozumieli to, co chcę im przekazać. Umiem oczywiście też mówić językiem bardzo profesjonalnym, ale ten rezerwuję do spotkań naukowych, wykładów, do publiczności, która będzie rozumiała ten język. Ta „misja” to też pewnego rodzaju próba zbalansowania własnych frustracji językowych – jestem obecnie na etapie remontu domu z dość skomplikowaną sytuacją prawną. I osobiście nie było dla mnie nic gorszego niż niezrozumienie języka, którego używali moi rozmówcy. Prawnicy, którzy używają słów i sformułowań, które powodują mętlik w głowie, czy też budowlańcy mówiący tak, jakby każdy był specjalistą w zakresie doboru różnych rodzajów styropianu. Ja sam nie mam problemu, żeby poprosić o wytłumaczenie „jak debilowi”, ale nie jest tajemnicą, że wielu pacjentów wstydzi się o to poprosić. Dlatego staram się im tego oszczędzić.

Ppk: Choroba powoduje w człowieku lęk. A spotkanie z lekarzem, który jest niedostępny często ten lęk potęguje. Taki człowiek jak Pan może dla wielu osób być czynnikiem znieczulającym w tym dobrym słowa znaczeniu. Lekarz to autorytet, ale autorytet może mieć oczy życzliwego i rozumiejącego człowieka 😊 Przecież tego w chorobie tak bardzo potrzebujemy. Pewnie wiem Pan coś o tym, spotykając się na co dzień z chorymi.  

Dr PK: To ważne, bo w naszym codziennym życiu coraz mniej mamy czasu na kontakt z pacjentem. Jesteśmy zaganiani, mamy stosy dokumentów do wypełnienia i obowiązków do wykonania. Dodatkowo, w czasach pandemii logistyka przyjmowania pacjentów do szpitala też uległa zmianie, co często skutkowało tym, że nasz pacjent na oddziale znajdował się, gdy my już dawno byliśmy poza. Dlatego staram się przerzucać te rozmowy na etap przedszpitalny, kiedy przygotowujemy do leczenia. Wtedy zawsze, niezależnie od tego ile osób puka do drzwi poradni, staram się poświęcić pacjentowi dokładnie tyle czasu, ile potrzebuje. Niestety miewa to też gorsze strony, bo bywa, że pacjenci próbują tę naszą sympatię wykorzystać i traktować jako naszą słabość. Ostatnio pacjentka próbowała wyłudzić zwolnienie sposobem „na miłego doktora”, a to też nie jest właściwe. Wydaje się, że najważniejszym jest znaleźć odpowiednią proporcję czułości i stanowczości, bo nasza praca czasem też tego wymaga. Czasem nie wyglądamy na takich przytulaśnych – np. wtedy, gdy musimy podejmować bardzo trudne decyzje albo forsować rozwiązania niekoniecznie po myśli pacjenta. Nie znaczy to oczywiście, że od razu zamieniamy się w zimne chamidła, ale trzeba umieć dostosować się do sytuacji. Kiedyś usłyszałem, że „w gabinecie jestem mniej wesoły niż na Instagramie”. Zgadza się. Tak bywa, gdy np. mówię komuś, że ma wyjątkowo paskudną i agresywną postać raka, a leczenie nie będzie należało do łatwych.

Ppk: Czy pamięta Pan Doktor dzień, w którym postanowił Pan zostać lekarzem? Co miało wpływ na to, że wybrał Pan tę drogę?  

Dr PK: Nie pamiętam. Ale to nie był zryw. Nie było to też moje marzenie. Dorastałem w domu, w którym oboje rodzice są lekarzami. Jako dzieciak biegałem między stołami laboratorium klinicznego, albo okładaliśmy się z bratem wężami od stetoskopu. Jako synowie jedynej w gminie lekarki widzieliśmy różne rzeczy o różnych porach dnia, których normalne dzieci nie widują. Dookoła byli w dużej mierze ludzie związani z medycyną. A kiedy w liceum przyszedł czas na podjęcie decyzji o wyborze profilu klasy w drugiej połowie nauki (chodziłem do liceum czteroletniego), to ja najbardziej chciałem zostać muzykiem. Marzyłem o życiu na scenie. Ale rozsądek spowodował, że uznałem, iż poza medycyną widzę niewiele innych sposobów na życie. Zdziwienie było duże, bo jakość mojej nauki i wyników bliższa była gwiazdom punk rocka, ale uzyskałem ogromne wsparcie od rodziców w realizacji tego szalonego pomysłu.

Ppk: A czy pamięta Pani dzień w którym postanowił Pan napisać książkę? Co wpłynęło z kolei na tę decyzję 😊 I jak znalazł Pan na to czas?  

Dr PK: Wracałem z jakiejś konferencji, kiedy dostałem z jednego wydawnictwa maila z zapytaniem, czy nie szukam wydawcy. Natknęli się w Internecie na moją twórczość i uznali, że ma potencjał. Potem dość szybko się z tego wycofali, ale na szczęście nie byli to jedyni wydawcy, którzy przeglądają media społecznościowe. A że decyzja już zapadła, to mogłem tylko iść w tę stronę. Dla mnie był to też duży sprawdzian samego siebie, więc tym bardziej mi zależało. Z czasem było niestety gorzej. Po powstaniu pierwszych tekstów był wielomiesięczny okres stagnacji. Kompletnie nie miałem pomysłu na to, jak książka ma wyglądać, o czym mam pisać. Trochę dlatego, że pierwszy wydawca chciał mi narzucić swoją wizję. A chirurg nie lubi, jak mu się coś narzuca ;) Na szczęście obecny wydawca dał mi w pełni wolną rękę. Potem już zaczęły powstawać kolejne teksty, ale najwięcej zawdzięczam pandemii i tygodniowej kwarantannie, gdy mieszkałem w biurze – bez telewizora z Netflixem i wygodnej kanapy, ale za to z komputerem i klawiaturą.

Ppk: „Tam w zlewie stoją naczynia chirurgów z weekendu. Możesz teraz wziąć i je ładnie umyć…” Czytając ten fragment z książki opisujący Pana początki w zawodzie, pomyślałam, że u lekarza niezwykle ważna jest pokora i ten początek Pana drogi był taką lekcją, prawda? Z pewnością nie każdy potrafi ten egzamin zdać 😊  

Dr PK: Ale kiedyś tak było. I choć wiem, że mówię jak stary człowiek, to dzisiaj początkujący chirurdzy są inni. Mój pierwszy, nieżyjący już profesor był osobą, która jak chciała kogoś upomnieć, to aż na parkingu pod szpitalem było go słychać. Nikt nas nie pytał o nasze plany, czy o to, czego chcemy. Trzeba było robić to, co nam kazano. To też nie było tak zupełnie dobre, bo mam wrażenie, że obecnie jest nieco więcej szacunku dla drugiego człowieka. Ale z pewnością uczyło określonej pokory. A ta w życiu chirurga jest niezwykle ważna. Zwłaszcza wtedy, kiedy jest trudno, kiedy są powikłania. Pozwala zapanować nad rozbujanym chirurgicznym ego, które często nie dopuszcza myśli, że coś mogło się zrobić nieprawidłowo.

Dzisiaj mamy przyjemność zaprezentować wywiad, który przeprowadziłyśmy z dr nauk medycznych Pawłem Kabatą - chirurgiem, onkologiem oraz autorem książki "O chirurgii inaczej", człowiekiem, o którym mówi się, że jest najlepszym chirurgiem wśród pisarzy i najlepszym pisarzem wśród chirurgów. 

Psychologia przy kawie: Panie Doktorze, gdy wspomniałam w domu o tym, że będę przeprowadzała z Panem wywiad, okazało się, że moja córka od paru lat obserwuje Pana profil na Instagramie. Pana nazwisko wywołało uśmiech na jej twarzy i usłyszałam wiele miłych słów kierowanych pod Pana adresem. Czy widzi Pan, że istnienie w mediach społecznościowych powoduje tak wielką rozpoznawalność i sympatię?

Dr Paweł Kabata: Skłamałbym, mówiąc, że nie ;) Moim problemem od zawsze było to, że nie potrafiłem udawać i wszystkie emocje – zarówno te złe, jak i dobre były od razu zauważalne. Dlatego nie będę się silił na fałszywą skromność, choć do chwalipięt też nie należę. A tak całkiem poważnie, to bardzo miłe. Cieszy to mnie, jako autora treści przeznaczonych dla moich odbiorców, że podoba im się to, co robię. Lubię wchodzić w interakcje z obserwatorami, spotykać wśród studentów. Zresztą, gdyby tak nie było, to już dawno nie byłoby @chirurgapawła, bo jestem też dosyć niecierpliwy. Nie umiałbym czekać miesiącami aż w końcu ktoś mnie dostrzeże. Dlatego teraz łapię te chwile w ilościach, jakie są tylko możliwe.

Ppk: Pomyślałam, że w czasach gdy tyle złego mówi się o polskiej służbie zdrowia, gdy lekarz często postrzegany jest jako pyszałkowaty zarozumialec, taki człowiek jak Pan – taki swój, tak bliski każdemu, nawet prostemu człowiekowi, ciepły, empatyczny, mówiący językiem zrozumiałym nawet dla niewykształconego człowieka może spowodować, że ludzie zaczną bardziej przychylnie patrzeć na lekarzy :) Mam rację?

Dr PK: W zasadzie to nakręca moją działalność. Od zawsze mówiłem, że celem mojego bloga, choć zwykle w tej części edukacyjnej, jest tłumaczenie z medycznego na polski. Nie ma nic bardziej frustrującego niż nierozumienie tego, co ktoś do nas mówi. Dlatego staram się mówić tak, by ludzie zrozumieli to, co chcę im przekazać. Umiem oczywiście też mówić językiem bardzo profesjonalnym, ale ten rezerwuję do spotkań naukowych, wykładów, do publiczności, która będzie rozumiała ten język. Ta „misja” to też pewnego rodzaju próba zbalansowania własnych frustracji językowych – jestem obecnie na etapie remontu domu z dość skomplikowaną sytuacją prawną. I osobiście nie było dla mnie nic gorszego niż niezrozumienie języka, którego używali moi rozmówcy. Prawnicy, którzy używają słów i sformułowań, które powodują mętlik w głowie, czy też budowlańcy mówiący tak, jakby każdy był specjalistą w zakresie doboru różnych rodzajów styropianu. Ja sam nie mam problemu, żeby poprosić o wytłumaczenie „jak debilowi”, ale nie jest tajemnicą, że wielu pacjentów wstydzi się o to poprosić. Dlatego staram się im tego oszczędzić.

Ppk: Choroba powoduje w człowieku lęk. A spotkanie z lekarzem, który jest niedostępny często ten lęk potęguje. Taki człowiek jak Pan może dla wielu osób być czynnikiem znieczulającym w tym dobrym słowa znaczeniu. Lekarz to autorytet, ale autorytet może mieć oczy życzliwego i rozumiejącego człowieka 😊 Przecież tego w chorobie tak bardzo potrzebujemy. Pewnie wie Pan coś o tym, spotykając się na co dzień z chorymi.  

Dr PK: To ważne, bo w naszym codziennym życiu coraz mniej mamy czasu na kontakt z pacjentem. Jesteśmy zaganiani, mamy stosy dokumentów do wypełnienia i obowiązków do wykonania. Dodatkowo, w czasach pandemii logistyka przyjmowania pacjentów do szpitala też uległa zmianie, co często skutkowało tym, że nasz pacjent na oddziale znajdował się, gdy my już dawno byliśmy poza. Dlatego staram się przerzucać te rozmowy na etap przedszpitalny, kiedy przygotowujemy do leczenia. Wtedy zawsze, niezależnie od tego ile osób puka do drzwi poradni, staram się poświęcić pacjentowi dokładnie tyle czasu, ile potrzebuje. Niestety miewa to też gorsze strony, bo bywa, że pacjenci próbują tę naszą sympatię wykorzystać i traktować jako naszą słabość. Ostatnio pacjentka próbowała wyłudzić zwolnienie sposobem „na miłego doktora”, a to też nie jest właściwe. Wydaje się, że najważniejszym jest znaleźć odpowiednią proporcję czułości i stanowczości, bo nasza praca czasem też tego wymaga. Czasem nie wyglądamy na takich przytulaśnych – np. wtedy, gdy musimy podejmować bardzo trudne decyzje albo forsować rozwiązania niekoniecznie po myśli pacjenta. Nie znaczy to oczywiście, że od razu zamieniamy się w zimne chamidła, ale trzeba umieć dostosować się do sytuacji. Kiedyś usłyszałem, że „w gabinecie jestem mniej wesoły niż na Instagramie”. Zgadza się. Tak bywa, gdy np. mówię komuś, że ma wyjątkowo paskudną i agresywną postać raka, a leczenie nie będzie należało do łatwych.

Ppk: Czy pamięta Pan Doktor dzień, w którym postanowił Pan zostać lekarzem? Co miało wpływ na to, że wybrał Pan tę drogę?  

Dr PK: Nie pamiętam. Ale to nie był zryw. Nie było to też moje marzenie. Dorastałem w domu, w którym oboje rodzice są lekarzami. Jako dzieciak biegałem między stołami laboratorium klinicznego, albo okładaliśmy się z bratem wężami od stetoskopu. Jako synowie jedynej w gminie lekarki widzieliśmy różne rzeczy o różnych porach dnia, których normalne dzieci nie widują. Dookoła byli w dużej mierze ludzie związani z medycyną. A kiedy w liceum przyszedł czas na podjęcie decyzji o wyborze profilu klasy w drugiej połowie nauki (chodziłem do liceum czteroletniego), to ja najbardziej chciałem zostać muzykiem. Marzyłem o życiu na scenie. Ale rozsądek spowodował, że uznałem, iż poza medycyną widzę niewiele innych sposobów na życie. Zdziwienie było duże, bo jakość mojej nauki i wyników bliższa była gwiazdom punk rocka, ale uzyskałem ogromne wsparcie od rodziców w realizacji tego szalonego pomysłu.

Ppk: A czy pamięta Pani dzień, w którym postanowił Pan napisać książkę? Co wpłynęło z kolei na tę decyzję 😊 I jak znalazł Pan na to czas?  

Dr PK: Wracałem z jakiejś konferencji, kiedy dostałem z jednego wydawnictwa maila z zapytaniem, czy nie szukam wydawcy. Natknęli się w Internecie na moją twórczość i uznali, że ma potencjał. Potem dość szybko się z tego wycofali, ale na szczęście nie byli to jedyni wydawcy, którzy przeglądają media społecznościowe. A że decyzja już zapadła, to mogłem tylko iść w tę stronę. Dla mnie był to też duży sprawdzian samego siebie, więc tym bardziej mi zależało. Z czasem było niestety gorzej. Po powstaniu pierwszych tekstów był wielomiesięczny okres stagnacji. Kompletnie nie miałem pomysłu na to, jak książka ma wyglądać, o czym mam pisać. Trochę dlatego, że pierwszy wydawca chciał mi narzucić swoją wizję. A chirurg nie lubi, jak mu się coś narzuca ;) Na szczęście obecny wydawca dał mi w pełni wolną rękę. Potem już zaczęły powstawać kolejne teksty, ale najwięcej zawdzięczam pandemii i tygodniowej kwarantannie, gdy mieszkałem w biurze – bez telewizora z Netflixem i wygodnej kanapy, ale za to z komputerem i klawiaturą.

Ppk: „Tam w zlewie stoją naczynia chirurgów z weekendu. Możesz teraz wziąć i je ładnie umyć…” Czytając ten fragment z książki opisujący Pana początki w zawodzie, pomyślałam, że u lekarza niezwykle ważna jest pokora i ten początek Pana drogi był taką lekcją, prawda? Z pewnością nie każdy potrafi ten egzamin zdać 😊  

Dr PK: Ale kiedyś tak było. I choć wiem, że mówię jak stary człowiek, to dzisiaj początkujący chirurdzy są inni. Mój pierwszy, nieżyjący już profesor był osobą, która jak chciała kogoś upomnieć, to aż na parkingu pod szpitalem było go słychać. Nikt nas nie pytał o nasze plany, czy o to, czego chcemy. Trzeba było robić to, co nam kazano. To też nie było tak zupełnie dobre, bo mam wrażenie, że obecnie jest nieco więcej szacunku dla drugiego człowieka. Ale z pewnością uczyło określonej pokory. A ta w życiu chirurga jest niezwykle ważna. Zwłaszcza wtedy, kiedy jest trudno, kiedy są powikłania. Pozwala zapanować nad rozbujanym chirurgicznym ego, które często nie dopuszcza myśli, że coś mogło się zrobić nieprawidłowo.

Ppk: Panie Doktorze, co przesądziło o tym, że wybrał Pan chirurgię? Czy od początku myślał Pan o tej specjalizacji, czy może w trakcie studiów rozważał Pan inne dziedziny medycyny?

Dr PK: Przypadek, bo ja nigdy nie chciałem być chirurgiem. To była jedyna dziedzina, co do której byłem pewien, że nie wybiorę po studiach. Ale pamiętam, jak pierwszy raz byłem na Sali operacyjnej. To miejsce wydało mi się niezwykłe. Mała, gęsto zagospodarowana przestrzeń, w której dziesięciu ludzi porusza się po swoich ścieżkach tak, że sobie nie przeszkadzają. Pamiętam nawet, jaka to była operacja, na której Sali operacyjnej. Potem, jak tylko była szansa, to chodziłem na salę, by czuć ten klimat. Pamiętam, jak byłem pełen podziwu, że operacje się udają ;) a na piątym roku miałem jedne zajęcia, które sprawiły, że już wiedziałem, że operowanie musi być fajne. To były zajęcia z chirurgii rekonstrukcyjnej.

Ppk: Czy takich historii jak ta opisana przez Pana, gdy pacjentka przed operacją zapytała: „Dlaczego pan będzie mnie operował? Nikogo starszego nie było?”, wydarzyło się więcej?  Czy podważanie przez pacjentów Pana kompetencji, strach przed młodym lekarzem wyzwalały w Panu chęć pokazania, że młody potrafi, działały motywująco, czy powodowały lekkie poddenerwowanie i uświadamiały, że brak doświadczenia może utrudnić pracę?
 
Dr PK: To wciąż aktualna frustracja młodych chirurgów. Rzeczywiście jest tak, że pacjenci trochę patrzą na umiejętności chirurga przez pryzmat wieku i ilości tytułów przed nazwiskiem. A to często, choć nie zawsze jest zgodne. To boli, bo młody chirurg chce operować, chce się uczyć. Chce zdobywać doświadczenie, którego potem będzie potrzebował, gdy będzie starszy i samodzielny. Ale w społeczeństwie nie ma takiej świadomości. Nie ma myślenia o tym, że każdy kiedyś zaczynał. Mistrz świata formuły jeden nie wsiadł od razu do bolidu, a pilot odrzutowca za stery. I oczywiście często na początku tych kompetencji brakuje, ale dlatego właśnie szkolenie młodego chirurga powinno się odbywać pod nadzorem starszego i doświadczonego, by mógł je zdobywać bezpiecznie dla pacjenta. Bo zawsze będzie po drugiej stronie stołu operacyjnego ktoś, kto czuwa, pomaga w momentach trudnych, ale też pomaga przejąć część odpowiedzialności, gdy rzeczy idą nie tak, jak by się chciało. Duża rola w przełamywaniu tego oporu leży po stronie tego starszego chirurga. Ja, gdy daję młodszym kolegom operować, a pacjent ma wątpliwości, to zawsze tłumaczę, że będę obok, będę czuwał i nikt nie zostawi pacjenta sam na sam z młodzieńczą fantazją rezydenta. Najczęściej to działa.
 
Ppk: Czy ma Pan Doktor swojego guru, który był dla Pana inspiracją i motywował Pana w trakcie drogi do zostania lekarzem, a następnie chirurgiem?

Dr PK: Tak, choć czas sprawił, że widzę więcej i myślę więcej. A to pozwala mi oddzielać to, co chcę naśladować, od tego, czego nie chcę powtarzać, bo mi nie pasuje, drażni mnie albo wręcz mi się nie podoba. Wiedzieć, jakim lekarzem chcę być, a jakim chcę nie być. Bo nawet najlepszy lekarz jest tylko człowiekiem, który ma swoje wady i słabości. I chyba to stosunek wzajemnej ilości cech pozytywnych i negatywnych decyduje, czy z kimś zostajemy, czy nie. I to, jak szybko to zobaczymy. Bo najpierw zawsze jest zachwyt. Trochę jak z sylwestrowymi fajerwerkami i syfem, który potem zostaje na śniegu, a zaczyna razić dopiero, gdy rano otworzymy oczy.

Ppk: Czy ciężko jest Panu pogodzić bycie chirurgiem z życiem rodzinnym?  

Dr PK: Ciężko, choć ostatnio się tego uczę. Ponieważ ojcem zostałem bardzo późno, bo już po dwóch specjalizacjach i doktoracie, to postanowiłem, że moja sytuacja jest na tyle stabilna, że mogę przestać się miotać i skupić na rodzinie. Oczywiście na postanowieniu się skończyło ;) bo pracy dalej mam mnogość, ale rzeczywiście staram się oddzielać od siebie te dwie kwestie. Mój syn urodził się chwilę przed pandemią, więc nie mieliśmy też jeszcze okazji przetestować naszej rodziny w trybie z lat wcześniejszych, czyli kilkudziesięciu wyjazdów zawodowych rocznie, ale sam po sobie widzę, że może być inaczej. Nauczyłem się wracać do domu. Kiedyś tej pracy, dyżurów było tyle, że jak wracałem do domu i było jasno, to ogarniał mnie taki dziwny niepokój, że do zmroku kręciłem się po pokoju i dopiero mogłem zacząć żyć, a teraz to się zmieniło. Choć często wracam do domu wtedy, kiedy mogę go już tylko wykąpać i położyć spać. Ale to takie nasze momenty, kiedy nie liczy się telefon czy komputer. Na pewno dużym utrudnieniem dla życia rodzinnego jest nieprzewidywalność naszej pracy i trudne do zaplanowania godziny. Nie dalej jak tydzień temu zaprosiliśmy z żoną gości w sobotę. W południe okazało się, że trzeba będzie operować, a o osiemnastej zaczęliśmy. Impreza zaczęła się trzy godziny później. Na szczęście po tylu latach nikogo to nie dziwi. Wszyscy w rodzinie i wśród znajomych wiedzą, że jak telefon nie odpowiada, to znaczy, że pewnie operuję i należy cierpliwie czekać aż skończę.

Ppk: Trzeba przyznać, że chirurgia onkologiczna to dziedzina medycyny niezwykle ciekawa, jednak również bardzo obciążająca psychicznie. Z tego względu wielu lekarzy stając przed wyborem specjalizacji, odrzuca tę dziedzinę z obawy, że nie będą w stanie udźwignąć tego, że w niektórych przypadkach pozostaną bezradni. Czy ma Pan Doktor jakąś odskocznię, która pozwala Panu się odstresować i złapać dystans?  

Dr PK: Mam różne. Najczęściej jest to muzyka. Kiedyś największe stresy rozładowywałem, grając na perkusji. Szedłem na strych w domu rodzinnym i cała ulica cierpiała razem ze mną ;) Obecnie też lubię odpłynąć w dźwięki, choć w swej niespokojnej naturze bardzo różne rzeczy potrafią mnie zająć na tyle, żeby zapomnieć o tym, co złe. Ostatnio duży spokój odnajduję w stolarce i robieniu prac domowo-remontowych. Czym jest nie do końca udana operacja przy konieczności zagipsowania dziury w ścianie albo skręcenia kilku mebli? ;) a tak zupełnie poważnie, to jest to bardzo trudna kwestia. Medycyna to taka dziedzina, którą często przynosimy do domu, a jak wspomniałem na początku, ja emocji nie potrafię ukryć, więc
dbam o to, by pasji mi nie zabrakło.

Ppk: Co gdyby nie medycyna?  

Dr PK: Prawdopodobnie muzyka, choć patrząc z perspektywy lat na moje młodzieńcze plany, to pewnie byłby to najgłupszy wybór z możliwych. A tak naprawdę, to nie mam bladego pojęcia. Moja żona się czasami irytuje, bo ja jestem tak zbudowany, że różne rzeczy mnie ciekawią, co powoduje dużą zmienność i nieprzewidywalność w moich planach. Mogę grać, budować biurko, nagrywać filmy albo latać dronem w zasadzie jeden po drugim. Lubię poznawać nowe rzeczy i nabywać nowe umiejętności, dlatego pewnie coś równie fajnego by się znalazło.

Ppk: „Cały przeoperowany dzień napełnił ciało miłą porcją endorfin poprawiających humor i dających, mimo odczuwalnego już zmęczenia, poczucie samospełnienia.” Porównuje Pan Doktor ten moment w życiu młodego chirurga, kiedy przełożeni dochodzą do wniosku, że posiadamy na tyle umiejętności i sprawności manualnej, iż można nam zacząć wyznaczać poważniejsze zadania i coraz trudniejsze operacje do uczuć jak w trakcie pierwszej jazdy samochodem na przednim siedzeniu lub w momencie, gdy na imprezie z okazji osiemnastych urodzin ojciec stawia przy twoim talerzyku kieliszek i napełnia go sokiem dla dorosłych” 😊 To są momenty, które zapamiętujemy do końca życia. Jakie chwile obecnie dodają Panu energii, powodują, że pomimo zmęczenia czuje Pan szczęście i spełnienie? Jakie momenty dodają Panu Doktorowi skrzydeł i udowadniają, że jest Pan na właściwym miejscu? Czy jakieś wydarzenia w karierze lekarza szczególnie utkwiły Panu Doktorowi w pamięci?  

Dr PK: Obecnie jestem w niebezpiecznym dla chirurga momencie, czyli gdzieś około czterdziestego roku życia. Bo z jednej strony to ponoć najlepszy czas w życiu chirurga, gdy oś chęci-umiejętności-sprawność jest najkorzystniej ułożona, ale z drugiej nachodzą myśli o zwolnieniu tempa, zaczęciu korzystania z życia, czyli ukrytego w pięknych słowach zdziadzienia. I trzeba podjąć decyzję, którą drogą pójść. Na szczęście mam teraz możliwość rozwoju. Może niekoniecznie w kierunku, który planowałem, ale zawsze to rozwój. To on sprawia, że trwam i każdego bladego świtu zwlekam ciało z łóżka. Radość z wykonanych pierwszych coraz bardziej zaawansowanych operacji danego typu, wprowadzania nowych technik operacyjnych, czy osiągania coraz lepszych efektów leczenia. Gdy to się skończy, skończę się jako chirurg.

Ppk: Pana książka przypomniała mi pewną historię z mojego dzieciństwa. W moim domu rodzinnym na półce stała stara książka „Pamiętniki lekarzy.” Nie była to lektura odpowiednia dla malej dziewczynki, ale pamiętam, że często spoglądałam na grzbiet tej książki i wyobrażałam sobie, że na jej stronach jest opisany świat niedostępny dla przeciętnego człowieka. Dzisiaj wspominając tamtą książkę i przypominając sobie tę ciekawość dziecka, myślę, że dla wielu osób Pana książka stanie się takim wizjerem, przez który będą mogli podejrzeć życie lekarza. Mam nadzieję, że sięgną z ciekawości, a otrzymają wiele więcej niż tylko jej zaspokojenie.  

Dr PK: Właśnie taki był zamysł tej książki. Ale nie tylko jej, bo moja działalność internetowa od samego początku taki cel miała. Chciałem uchylić drzwi bloku operacyjnego. Pokazać, co kryje się za napisem „Blok operacyjny - wstęp wzbroniony”. Pamiętam, jak sam miałem ciarki na plecach w czasach przedmedycznych, gdy mijałem takie duże szklane drzwi, które czasem się uchylały, a człowiek na leżącym wózku znikał w ich odmętach. Myślałem jak tam jest, co tam robią. Dlatego nie dziwię się, że ludzie chcieliby wiedzieć, zobaczyć, poczuć. Ja za każdym razem idąc na blok operacyjny, mam takie poczucie wstępowania do innego świata. Mimo że byłem tam tysiące razy. To uczucie, które bardzo ciężko opisać nawet, gdy sprawnie posługuje się słowem. To trzeba przeżyć. Dlatego zaprosiłem do niego czytelników. Uchyliłem drzwi.

Ppk: Panie Doktorze, dziękuję za poświęcony czas i życzę wielu sukcesów zawodowych, satysfakcji i tego, by nie zatracił Pan tej radości, której tak bardzo wszyscy potrzebujemy.  

Dr PK: Bardzo dziękuję. To była duża przyjemność. Państwu życzę po pierwsze zdrowia, ale też normalności i wiary w to, że może być fajnie, nawet jak akurat nie jest.
​​

​
Lila, Klara i Maja. Trzy kobiety, które łączy rola, jaką pełniły w życiu. Do niedawna były sfrustrowane, czuły się niedowartościowane, niedoceniane, widziały, że życie przecieka im pomiędzy palcami. Ale czy same tego nie chciały? Czy swoim zachowaniem nie sprowokowały innych do traktowania ich w ten sposób?
 
Lila – szczupła blondynka. Niedoszła pani adwokat. Studia przerwała na czwartym roku, ponieważ w jej życiu pojawił się Kacper. Po urodzeniu synka miała powrócić na uczelnię, ale stało się inaczej. Mąż namawiał, by poczekała aż mały skończy rok, potem aż pójdzie do przedszkola. Dzisiaj Kacper ma szesnaście lat i wolny czas spędza z przyjaciółmi. A Lila została perfekcyjną panią domu. Pomimo iż stara się nie myśleć o swoich marzeniach i planach z przeszłości, z coraz większą złością patrzy na męża, który codziennie elegancki i pachnący wychodzi rano do pracy. On realizuje się zawodowo, pnie się po szczeblach kariery, jest dumny z dobrze wychowanego syna, ale i z pachnącego czystością i obiadem domu. A ona…

Klara – niebieskooka brunetka. Bartek pojawił się w momencie, gdy bardzo potrzebowała bliskości. Jedynaczka z tak zwanego dobrego domu. Tata był znanym chirurgiem, mama zajmowała się domem. Nigdy niczego w sensie materialnym nie było jej brak. Piękny dom, modne ciuchy, zagraniczne wakacje. Gdy kończyła studia, w wypadku zginęli rodzice. Jedna chwila i jej świat rozpadł się na maleńkie kawałeczki. Wówczas pojawił się on – dobry, mądry, przedsiębiorczy. Przedsiębiorczy aż do granic przyzwoitości. Szybki ślub, a potem tańczyła jak on jej zagrał. Sprzedali majątek jej rodziców, a on zainwestował wszystko w firmę, którą prowadził. Obiecywał, że pomnoży pieniądze i za parę lat będą żyli, podróżując po świecie i odcinając kupony. Jaka wówczas była naiwna…

Maja pamięta, że była zawsze najlepszą uczennicą. Uczyła się świetnie, zaliczała konkursy i olimpiady. Bez problemu dostała się na SGH. Miała ambicję, ale… Za namową przyjaciółki poszła wraz z nią do pracy w firmie, którą prowadziła ciocia Basi. Po dziesięciu latach robi wciąż to, co na początku swojej kariery, obserwując ciągłe awanse koleżanki. Dlaczego tego nie zmieni?

Te trzy kobiety tak inne, a tak podobne do siebie. Wszystkie weszły w życiu w rolę tak zwanej uległej. Wolały na każdym kroku ustąpić, podporządkować się, a tak naprawdę pozwalać sobie wejść na głowę. Nie wyrażały swojego zdania, były ciche, spokojne, nieumiejące w żadnej sytuacji powiedzieć NIE. Dlaczego? Bo rola jaka pełniły, dawała też profity. Skoro nie odmawiam, ustępuję, inni powinni mnie darzyć sympatią. Granie biednego, słabego, to oczekiwanie od innych opieki, wsparcia i wzięcia odpowiedzialności. Lila, Maja i Klara – to osoby, które miały neurotyczną potrzebę miłości, potrzebę przynależenia do kogoś. Osoby te musiały czuć się potrzebne, doceniane i lubiane.

Granie nieporadnego dziecka było sposobem na życie Klary, Mai i Lilii. Ta rola była rola wyniesioną z domu rodzinnego. Różne sploty wydarzeń spowodowały, że te trzy kobiety zaczęły dojrzewać i uległość zaczęła im dawać we znaki. Tym dorosłym kobietom zaczęło doskwierać bycie dzieckiem. Pomimo iż długa droga przed nimi, droga rozwoju i samorealizacji, prowadząca do osiągnięcia dojrzałości, zaczynają odczuwać spokój. Są  szczęśliwe, odkrywając przyczynę swoich niepowodzeń i życiowych i frustracji, które doprowadziły do znienawidzenia świata, który podobno kochały.

Hania kładła się spać, ale wiedziała, że po takim dniu jak dzisiejszy nie będzie łatwo jej zasnąć. Słowa Waldka wciąż dźwięczały w jej uszach. „Glejak i dwa miesiące życia przede mną. Nie mam żadnych szans. Chciałbym tylko ten ostatni czas przeżyć jak najpiękniej, nie myśląc o tym, co przede mną."

Poznali się na Andrzejkach organizowanych przez koleżankę z roku Hani. Pamięta,  jak bardzo nie miała ochoty iść. Dziwiła się, że Iwona ją zaprosiła, gdyż nigdy nie były szczególnie związane. Poszła z względu na swoją przyjaciółkę Małgosię, która miała ochotę na studencka zabawę, a nie często na takie chodziły. Poszły. Ale już wchodząc, zorientowały się, że to świat nie z ich bajki. Towarzystwo podpite, głośna muzyka… Miały ochotę zrobić w tył zwrot, ale dobre wychowanie nakazywało im zostać choć pół godziny. Taką podjęły decyzję. Iwona przedstawiła koleżanki swoim znajomym, choć ci byli zajęci kieliszkami, a nie panienkami z dobrego domu, które wyglądały jakby pomyliły drzwi. Tylko jeden z obecnych, wysoki blondyn wykazał zainteresowanie.  Podszedł, przedstawił się. Ewidentnie było widać, że Hania wpadła mu w oko. Od słowa do słowa, rozmowa zaczęła nabierać tempa. Chłopak opowiedział, że przyjechał do Warszawy z małej mieściny na Podlasiu. Wyznał, że ma zamiar studiować, natomiast na razie podjął pracę, aby zarobić na kolejne lata, które chce poświęcić na naukę. Jego wywód przypominał autoprezentację. Hania słuchała, ale po pół godzinie przeprosiła grzecznie, tłumacząc, że nie przyszła sama i chce zobaczyć, co porabia przyjaciółka. Postanowiły z Małgosią opuścić imprezę.

Po paru dniach przypadkiem, a może i nie, na drodze Hani wyrósł Waldek. Nie krył radości i nalegał na spotkanie, tłumacząc, że nie skończyli andrzejkowej rozmowy. Hania umiejętnie się wykręciła. Po dwóch tygodniach  ponownie spotkała Waldka i historia się powtórzyła. Nie chciał odpuścić. „Przyjdź nawet z chłopakiem, jeżeli go masz.  Jeżeli stwierdzisz, że rozmowa się nie klei, znajdziesz jakiś pretekst, a ja zrozumiem. Ale daj mi szansę, spotkajmy się, nalegał. Hania ustąpiła. Pamięta, że wychodząc z domu, zakładała, że w ciągu dwóch godzin wróci. Wróciła po pięciu. Spotkanie okazało się miłą niespodzianką. Nowy znajomy zaskoczył ją i to bardzo. Nie myślała, że tyle może ją łączyć z tym człowiekiem. Słuchają tej same muzyki, czytają tę samą literaturę, mają podobne poglądy. Niesamowite.  Tym razem miał w zanadrzu kolejny haczyk. Zauważył błysk w oku Hani, gdy wspomniał o tym, że gra na gitarze. Zaproponował, że zaprasza na kolację z Kaczmarskim, Gintrowskim i Cohenem w tle. Hania była zaskoczona, że tyle ich łączy. Nie wyglądał na taką osobę, gdy zobaczyła go po raz pierwszy u Iwony.

Kolejne miłe spotkanie spowodowało, że Hania coraz większą sympatią darzyła Waldka. Nie spodziewała się natomiast, co przyniesie jeszcze ten wieczór. Odprowadzając Hanię, Waldek nagle wyznał, że cieszy się, iż podczas ostatnich tygodni jego życia na swoje drodze spotkał takiego anioła. Hania nie zrozumiała, o czy mówi. Wówczas usłyszała: glejak… dwa miesiące życia…

​Przez kolejne dni Hania dochodziła do siebie.  Żal jej był tego młodego człowieka. Fajnie się rozmawiało, co prawda nic w niej nie zaiskrzyło, ale człowiek był miły, sympatyczny, bardzo oczytany, czym też zrobił na niej olbrzymie wrażenie. Potraktowała to jako misję. Postanowiła zrobić  wszystko, aby te ostatnie tygodnie życia faktycznie upłynęły mu jak najpiękniej. Nie wykręcała się brakiem czasu pomimo, iż go faktycznie nie miała. Spotykali się często, śmiali się, śpiewali, spacerowali. Wielokrotnie Waldek miał potworne ataki bólu. Szkoda jej go było. Ale o nic nie pytała. Wiedziała, że nie chciał rozmawiać na ten temat. Wiedziała, że wyniki badań trzyma w Krakowie u swojego przyjaciela, a rodzice i brat o niczym nie wiedzieli. Nie wnikała, dlaczego. Jest dorosły. Jego decyzje. I tak mijał dzień za dniem. Minął marzec, kwiecień, a stan Waldka nie pogarszał się. W maju Hania zauważyła, że ten człowiek przestaje być dla niej obojętny. Wspólnie przeżyty czas zbliżył ją do niego. W czerwcu poruszyła temat choroby, Waldek nie chciał do tego wracać.

​Jeżeli często masz wszystkiego dość, życie i jego problemy przerastają Ciebie. Wpadłaś/eś w szpony manipulatora/ki i nie umiesz się uwolnić. Chcesz odzyskać wolność i spokój. Wzięłaś na siebie za dużo obowiązków, jesteś mało asertywna, nie umiesz się z niczego cieszyć. Nie potrafisz panować nad emocjami, masz niskie poczucie, które wpływa na relacje z innymi. Brak Ci poczucia wartości i akceptacji.  Zapraszamy Cię na porady on line.  Wielu osobom pomogłyśmy, pomożemy i Tobie :)
​

Już 16 sierpnia w największych księgarniach internetowych i stacjonarnych rusza sprzedaż wyjątkowej książki “Z anoreksją na pokładzie” autorstwa Katarzyny Zachacz, wydanej nakładem wydawnictwa BookEdit. To kompendium wiedzy o anoreksji i inspirujący zapis drogi do życia wolnego od choroby. Zapytaliśmy Katarzynę o historię powstania książki, zawodową presję i przesłanie, które stoi za jej książką.

Psychologia przy kawie: Do ręki dostajemy Twoją książkę “Z anoreksją na pokładzie”, w której dzielisz się swoimi przeżyciami z czytelnikami. Jak to się zaczęło? Dlaczego pacjentka o tak napiętym grafiku, pracująca jako stewardesa, zdecydowała się napisać i wydać książkę?

Katarzyna Zachacz: Prowadzenie takiego dziennika uczuć, myśli i emocji towarzyszyło mi od początku leczenia anoreksji. W tamtym czasie nie skupiałam się na tym, co dokładnie piszę, ale pozwalałam słowom płynąć w nieskrępowany sposób. Słowom, a także łzom. Prowadzenie dziennika pomagało, kiedy czułam się niezrozumiana przez bliskich, przynosiło spokój i ukojenie. Mogłam spojrzeć na siebie z perspektywy obserwatora. Pomogło mi to w zwiększeniu świadomości na temat tego, co choroba zrobiła z moim zdrowiem psychicznym i fizycznym. Traktowałam to jak autoterapię, którą prowadziłam sama ze sobą, równolegle do klasycznej psychoterapii.

Ppk: Kiedy prywatny dziennik zaczął zamieniać się w książkę?

KZ: Wizja książki początkowo była zupełnie inna, tekst zupełnie nie miał wyrastać z takiego osobistego pisania. Nie przeszło mi nawet przez myśl, aby zwierzać się ze swojego życia prywatnego. Chciałam, żeby książka była bardziej poradnikowa i przytaczała cenne informacje o zaburzeniach odżywiania. Wtedy wydawało mi się, że tylko sięgając do badań naukowych i przytaczając liczby i dane, osiągnę zamierzony efekt. Wyszukałam różne publikacje, przeczytałam artykuły psychologiczne, zgromadziłam materiał źródłowy i dopiero zaczęłam pisać. Jednak szło mi dość opornie, czułam się przytłoczona i zdezorientowana. Tłumaczyłam sobie, że przecież nie jestem profesjonalną pisarką czy dziennikarką i w tym doszukiwałam się przyczyn frustracji. W końcu intuicja już głośno zaczęła mi podpowiadać, że to nie tędy droga. Że owszem, pomysł mam dobry, ale, jak to mówią, gorzej z wykonaniem. Dlatego na jakiś czas odrzuciłam myśl o książce i wróciłam do swojego notatnika. Wtedy spostrzegłam, że dopiero podczas pisania “z głębi serca” o swoich doświadczeniach i spostrzeżeniach, czułam się lekko, a zdania przychodziły do mnie same. Z ochotą budziłam się bardzo wczesnym rankiem i siadałam do klawiatury, żeby móc pisać. To była szczera radość z procesu tworzenia. Jednocześnie był to trudny czas, bo nie latałam regularnie ze względu na pandemiczne obostrzenia, więc codzienna praca nad tekstem dawała mi zastrzyk pozytywnej energii i satysfakcji. Z takiej codziennej pisaniny w ciągu miesiąca powstał całkiem dobry materiał do późniejszej pracy - bardzo wiarygodny, autentyczny i szczery do bólu.

Ppk: Czy przyświecała Ci jakaś główna myśl podczas procesu pisania?

KZ: Najwięcej myślałam o osobach, które mierzą się z tym samym, z czym ja walczyłam jeszcze kilka miesięcy temu. Chciałam pokazać chorym, że nie są sami i że mogą przerwać ten koszmar, z którym się zmagają. Opis mojej własnej drogi miał być dowodem na to, że da się wygrać, przetrwać i odnaleźć siłę potrzebną do codziennej walki. Mam nadzieję, że książka pokaże też, że bycie chorym nie jest wyborem ani powodem do wstydu. Zależy mi, żeby to mocno wybrzmiało z mojego przekazu, ponieważ wstyd towarzyszący zaburzeniom odżywiania bardzo często hamuje przed podjęciem leczenia. Sama początkowo obwiniałam się za chorobę. Dziś już wiem, że anoreksja to poważne zaburzenie psychiczne, które należy traktować na równi z chorobami somatycznymi. Zaburzenia odżywiania i inne kompulsywne zachowania nie są wyborem, zupełnie tak samo, jak złamanie nogi nie jest wyborem! Niestety wrażliwość społeczna w tych tematach jest bardzo niska. Pacjenci są stale stygmatyzowani, co oczywiście tylko przeszkadza w skutecznym leczeniu.

Ppk: Czy podczas pisania książki miałaś pierwszego czytelnika, czytelniczkę? Ktoś Ci pomagał i wspierał podczas procesu twórczego?

KZ: Jestem dość skryta, rzadko dzielę się swoimi planami i marzeniami. O moim pomyśle na książkę nie wiedział nikt poza moim ówczesnym partnerem, który uznał to początkowo za dość odważny i szalony krok. Dlatego tym bardziej nie chciałam się podzielić tym pomysłem z bliskimi. Po napisaniu kilku pierwszych stron, zwierzyłam się mojej psychodietetyczce holistycznej Anecie. Piszę szerzej w książce o niej, o naszej relacji i o jej udziale w procesie mojego leczenia. Początkowo dość niechętnie wysłałam jej do przeczytania kilka pierwszych stron. Na tamtym etapie wydanie książki było odległym marzeniem. Kiedy dostałam od niej feedback, wiedziałam, że książka ujrzy światło dzienne szybciej niż przewidywałam. Aneta była bardzo zaskoczona jakością tekstu, moimi spostrzeżeniami i wnioskami. To ona zachęciła mnie do kontynuacji pisania oraz wydania książki, wspierała mnie dobrym słowem w momentach zwątpienia i słabości. Moim najbliższym powiedziałam o książce, kiedy była ukończona, a umowa z wydawnictwem podpisana.

Ppk: Czy myślisz, że Twoja książka może pomóc pacjentom i ich rodzinom, często zagubionym, którzy nie wiedzą, co dzieje się z chorą osobą?

KZ: Zdecydowanie tak. W czasie leczenie pogłębiałam swoją wiedzę na temat anoreksji, sięgając po książki, wykłady na YouTubie, blogi oraz media społecznościowe osób, które zmagały się z tym samym problemem, co ja. Dzięki temu czułam się w pewnym stopniu zrozumiana i wiedziałam, że nie jestem sama z tym problemem. Doświadczenia innych dały mi siłę i wiarę. Uświadomiłam sobie powagę choroby oraz krzywdę, jaką wyrządzałam własnemu ciału. Niestety ze smutkiem muszę przyznać, że na polskim rynku jest bardzo mało publikacji na temat zaburzeń odżywiania. Trafiałam tylko na książki i artykuły naukowe, opublikowane przez wydawnictwa uniwersyteckie. Trudno je przyswoić, jeśli myśli obsesyjnie krążą wokół jedzenia i spalania kalorii. Umysł osoby chorej nie jest w stanie skupić się na codziennych czynnościach, a co dopiero na czytaniu tekstów naukowych. Dlatego też lektury, które najwięcej wniosły w proces mojego leczenia, to tytuły angielskie lub amerykańskie.